Γενικά

Δημοτικά τραγούδια της Πρωτομαγιάς

Γράφει ο Χρήστος Ίντος

Γράφει ο Χρήστος Ίντος

Η Πρωτομαγιά είναι η γιορτή της άνοιξης, των λουλουδιών και της χαράς. Στον εορτασμό της διασώθηκαν ως σήμερα πολλά αρχέγονα λατρευτικά στοιχεία. Η ίδια ημέρα έγινε στα νεότερα χρόνια και γιορτή των εργατών. Σήμερα ο γιορτασμός είναι διπλός. Ο πολύς κόσμος εκδράμει στην εξοχή για να χαρεί της ομορφιές της φύσης, να τραγουδήσει και να γλεντήσει. Όπως το Πάσχα και τη γιορτή του Αγίου Γεωργίου, στήνονται σούβλες, ανάβουν ψησταριές, ρέει το κρασί άφθονο, το τραγούδι αντηχεί.

Το μαγιάτικο στεφάνι έχει πανάρχαιες ρίζες και το έθιμό του επιβιώνει ως σήμερα. Φτιάχνεται στην εξοχή με αγριολούλουδα, φοριέται στα κεφάλια των παιδιών και των νέων, κρέμεται τελικά στις εισόδους των σπιτιών. Εκεί παραμένει ως την ημέρα του Αγίου Ιωάννου του επονομαζόμενου κλήδονα, κοντά στο θερινό ηλιοστάσιο, οπότε και καίγεται με πολλές ευχές και τραγούδια.

Την ημέρα της πρωτομαγιάς ξημερώματα τα σπίτια στολίζονται με κλαδιά θαλερής καρυδιάς, γιατί το ξύλο της είναι γερό, δυνατό, πολύτιμο. Και όσοι γιορτάζουν εύχονται να είναι όλα τα μέλη της οικογένειας, το σπίτι και τα ζωντανά γερά σαν το ξύλο της καριδιάς.

Μια παλιά Πρωτομαγιά στη Γουμένισσα (Πηγή, Κιβωτός)

Μια παλιά Πρωτομαγιά στη Γουμένισσα (Πηγή, Κιβωτός)

Η Πρωτομαγιά είναι από τις δημοφιλέστερες γιορτές των Ελλήνων και οι λαογράφοι υποστηρίζουν πως ιδιαίτερα γιορτάζεται στον βορειοελλαδικό χώρο. Μετά τους βαρείς χειμώνες αναμένονται οι ζεστές ημέρες, η αναγέννηση της φύσης, το ξύπνημα των ζωντανών που έπεσαν στην χειμερία νάρκη.

Πέρα από αυτά όμως ο Μάης θεωρείται και μήνας ζαβολιάρης, δίσεκτος και οργισμένος. Ας μην ξεχνάμε πως μια μέρα του έπεσε η Βασιλεύουσα στα χέρια των Οθωμανών. Γιαυτό και τον μήνα αυτόν παλιά δεν τελούνταν γάμοι, γιόρταζαν την πρώτη του ημέρα και μετά σιωπή, ηρεμία.

Η πρωτομαγιά τραγουδήθηκε από τον λαό μας με πολλά και όμορφα τραγούδια μέσα από τα οποία παράλληλα με τη χαρά και την αισιοδοξία εκφράζονται και επιθυμίες των ανθρώπων. Η αποκατάσταση των νέων. Η καλή παντρειά της νέας, ο καημός της ξενιτιάς, το πρόσκαιρο της άνοιξης και η επάνοδος του φθινοπώρου, που ταυτίζεται με τα γηρατειά, το πρόσκαιρο της ζωής, το εφήμερο της χαράς. Η χαρμολύπη διαφαίνεται και σε τούτα τα τραγούδια.

Μερικά από τα αθάνατα ελληνικά τραγούδια της Πρωτομαγιάς είναι και τα παρακάτω, δείγματα πνευματικών δημιουργημάτων του ποιητή Λαού μας.

Καλή Πρωτομαγιά, Χρόνια Πολλά και του χρόνου.

Τώρα Μαγιά
Τώρα Μαγιά, τώρα δροσιά, τώρα το καλοκαίρι,
Τώρα φουντώνουν τα κλαριά και βγάζ΄ η γη χορτάρι,
τώρα κι ο ξένος βούλεται να πάγει στα δικά του.
Νύχτα σελώνει τ’ άλογο, νύχτα το καλιγώνει.
Βάζει τα πέταλα αργυρά, καρφιά μαλαματένια.
Βάζει τα φτερνιστήρια του, ζώνει κι του σπαθί του
Κι η κόρη που τον αγαπά κρατεί κερί και φέγγει.
Με το ‘να χέρι το κερί, με τ’ άλλο το ποτήρι
κι όσα ποτήρια τον κερνά, τόσες βουλές του λέει:
– Πάρε μ΄, αφέντη μ΄, πάρε με κι εμένανε κοντά σου,
να μαγειρεύω να δειπνάς, να στρώνω να κοιμάσαι,
να γίνω κι ασημόκουπα να πίνεις το κρασί σου.
Εσύ να πίνεις το κρασί κι εγώ να λάμπω μέσα.
– Κει που πηγαίνω, κόρη μου, γυναίκες δεν διαβαίνουν,
Κει ’ναι λύκοι στα βουνά και κλέφτες στα ντερβένια
κι εσένα παίρνουν, κόρη μου, κι εμένα με σκλαβώνουν.

Αηδόνι της Πρωτομαγιάς
Ἀηδόνι τῆς πρωτομαγιᾶς, νὰ παντρευτεῖ γυρεύει
Νὰ πάρει ἄντρα γέροντα, νὰ σκλαβωθεῖ γυρεύει
Κι ἡ μάνα της τὴν ἔλεγε, κι ἡ μάνα της τὴ λέγει:
– Κόρη μου μὴν παντρεύεσαι, μὴν παίρνεις γέρον ἄντρα
βάστα νά ᾿ρθεῖ χινόπωρο, νά ᾿ρθοῦν τὰ παλικάρια
τότε κόρη μ᾿ νὰ παντρευτεῖς, νὰ πάρεις παλικάρι.

Καλώς μας ήρθες Μάη
Καλώς μας ήρθες Μάη, χρυσομάη
με τ’ άνθη στολισμένος ήρθες πάλι.
Μάη, Μάη, Μάη, Μάη με δροσιές
Μάη χρυσομάη, όλο λεβεντιές.
Πρωτομαγιά τα λούλουδα γιορτάζουν
και τα πουλιά τα ταίρια τους φωνάζουν.
Τραγουδούν το Μάη, Μάη γύρω στα κλαδιά
τραγουδούν το Μάη, Μάη στην αλιγαριά.
Κορίτσια περπατούνε ταίρι, ταίρι
με λούλουδα πρωτομαγιάς στο χέρι.
Τραγουδούν το Μάη, Μάη γύρω στα κλαδιά
τραγουδούν το Μάη, Μάη στην αλιγαριά.
Πρωτομαγιά τα λούλουδα γιορτάζουν
και τα πουλιά τα ταίρια τους φωνάζουν.
Τραγουδούν το Μάη, Μάη γύρω στα κλαδιά
τραγουδούν το Μάη, Μάη στην αλιγαριά.

Απρίλη, Απρίλη δροσερέ, Μάη καμαρωμένε
Απρίλη, Απρίλη δροσερέ, Μάη καμαρωμένε,
σε μήνυσαν, Μάη μου, τα πρόβατα ν΄ αξιώνεις ( = αυξάνεις ) τα χορτάρια,
Σε μήνυσαν οι όμορφες ν΄ αξιώνεις τα λουλούδια,
σε μήνυσαν και τα πουλιά της άνοιξης τ΄ αηδόνια
ν΄ αξιώνεις τα κοντά κλαδιά και τα ψιλά δενδράκια

Μάης ο σκανταλιάρης
Κι εμείς το Μάη τον ξέρουμε πως είναι σκανταλιάρης,
που σκανταλίζει όμορφες χήρες και μαυρομάτες !
Το Μάη κρασί μην πίνετε, όξω μην κοιμηθείτε.
Τρία παιδιά παλάβωσαν και πήραν τα σοκάκια.
Σέρνουν ψωμί για τα σκυλιά και κρέας για τ’ αγρίμια,
σέρνουν κι αγαποβότανο γι΄ αυτές τις μαυρομάτες.

Μάη μου
Μάη μου, Μάη δροσερέ κι Απρίλη λουλουδάτε,
Ο Μάης με τα τριαντάφυλλα κι Απρίλ’ς με τα λουλούδια,
Όλον τον κόσμο γέμουσι τ’ άθη και το λουλούδι,
Το νιόνε περικύκλουσες μες της κυράς την πόρτα.
Άνοιξε, πόρτα της κυράς, πόρτα της μαυρομάτας,
Να μπω να διώ τη λιγυρή, πώς στρώνει, πώς κοιμάται,
Πώς στρώνει στα τριαντάφυλλα, κοιμάται στα λουλούδια.
Πώς να την πω να σηκωθεί, πώς να την πω να κάτσει.
Να την ειπώ αγιόκλημα, το κλήμα κόμπους έχει,
Να την ειπώ τριαντάφυλλο κι από τ’ αγκάθι βγαίνει,
Να την ειπώ βασιλικό κι από τη μυρουδιά του.
Ακόμη: Αφέντη κι αφεντούτσικε, πέντε φορές αφέντη,
Λύσε τ(ο), αφέντη μ’, λύσε το, το χρυσομάντηλό σου,
Κι αν έχεις γρόσια δός μας τα, φλουργιά μη τα λυπάσαι,
Κι αν τα λυπάσαι τα φλουριά, δός μας δεκαπεντάρια.
Δός μας τα, αφέντη, δός μας τα, να πούμε για την υγειά σου,
Για την υγειά σ’, αφέντη μου, για την καλή χρονιά σου,
Να ζήσης χρόνους εκατό και να τους ξεπεράσεις,
Κι απ’ τους διακόσιους κι εμπροστά, ν’ ασπρίσεις, να γεράσεις,
Ν’ ασπρίσεις σαν τον Όλυμπο, σαν τ’ άσπρο περιστέρι.
Και του χρόνου.

Η άνοιξη κι ου χινόπωρος
Ἡ ἄνοιξ᾿ κι οὐ χινόπωρος ἀνάμα τρῶν᾿ καὶ πίνουν
Ἐκάλεσαν τὴν ἄνοιξη νὰ πάει νὰ τὴ φιλέψουν
Κι ἡ ἄνοιξη καμάρουσι-καμάρουσι δὲν πάει
-Τί καμαρώνεις ἄνοιξη μὲ τὰ λουλούδια ἀπό ᾿χεις;
Ἐσὺ ἔχεις ἀσπρολεύκαδα ἐγὼ ἔχω παλικάρια
Ἐσὺ ἔχεις τὰ τσιγκόδεντρα κι ἐγὼ ἔχω τοὺς γερόντους
Ἐσὺ ἔχεις τὶς ἀγριογκορτσιὲς ἐγὼ ἔχω τὶς μπαμπίτσες
Ἐσὺ ἔχεις τὶς τριανταφυλλιὲς ἐγὼ ἔχω τὶς νυφίτσες
Ἐσὺ ἔχεις τὸ βασιλικὸ ἐγὼ ἔχω τὰ κοτσύφια
Ἐσὺ ἔχεις τὰ μαυρόγιτσια, ἐγὼ ἔχω τὰ παιδάκια
Ταχιά ᾿ρχεται χινόπωρος καὶ θὰ στὰ μαραγκιάσει.

Περισσότερα
Δείτε ακόμα

Και η Φεβρωνία δίπλα τους

Η πρόεδρος της δημοτικής κοινότητας Κιλκίς Φεβρωνία Ιωαννίδου βρέθηκε την περασμένη εβδομάδα στο μπλόκο στην είσοδο του Κιλκίς δίπλα στο […]

Συμμετοχή 2ου Πειραματικού Λυκείου Κιλκίς στην 8η Προσομοίωση Συνεδρίασης Ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στα Εκπαιδευτήρια Μαντουλίδη

Το 2ο Πειραματικό Γενικό Λύκειο Κιλκίς, με τη συμμετοχή 5 μαθητών/τριών και 2 καθηγητών του, της Διευθύντριας κας Αικατερίνης Ρώσσιου […]