3η Δεκέμβρη: Όχι γιορτή – Ημέρα ευθύνης για πολιτεία και κοινωνία
Για την 3η Δεκέμβρη, θεσμοθετημένη Παγκόσμια Ημέρα ΑμεΑ, θα διαβάσουμε και θα ακούσουμε ανακοινώσεις από πολιτικούς, αυτοδιοικητικούς και διαφόρους φορείς, για τα «άτομα με ειδικές ανάγκες». Πολλοί μάλιστα, πλειοδοτώντας σε ευαισθησία, αναφέρονται σε «άτομα με ειδικές ικανότητες» ή «άτομα με ειδικές δεξιότητες».
Η φράση «άτομα με ειδικές ανάγκες» αποπροσανατολίζει, γιατί πράγματα όπως η εκπαίδευση, η επικοινωνία, η προσβασιμότητα κ.τ.λ., που είναι αυτονόητα και συνταγματικά κατοχυρωμένα για όλους, τα χαρακτηρίζουμε ως ειδικές ανάγκες για αυτούς. Αναπηρία είναι η λέξη που φοβούνται – ντρέπονται όλοι να πουν. Η λέξη «ανάπηρος» ακούγεται βαρύγδουπη, αλλά υπενθυμίζει την ευθύνη της πολιτείας και της κοινωνίας να απομακρύνουν όλα τα εμπόδια και να βρουν γέφυρες για την ενσωμάτωση όλων.
Η αναπηρία και η κάθε μορφής ιδιαιτερότητα δεν είναι ατομική υπόθεση αλλά συστημικό πρόβλημα. Η κοινωνία μας αγαπά τη συμμετρία και την τάξη, έχει δομηθεί γύρω από ένα πρότυπο ανθρώπου υγιούς, αρτιμελούς, χωρίς ορατή ή αόρατη αναπηρία, και όποιος δεν ταιριάζει βιώνει αποκλεισμούς — αυτός και η οικογένειά του. Το διαφορετικό δύσκολα γίνεται δεκτό· πρέπει ή να διορθωθεί ή να το κρύψουμε.
Τα εμπόδια και η κοινωνική ανισότητα δεν βρίσκονται στις λειτουργικές δυνατότητες του ατόμου, αλλά κυρίως στην έλλειψη δομών που ενισχύουν τον αποκλεισμό. Οι υποστηρικτικές δομές στη χώρα μας είναι ελάχιστες. Για παράδειγμα, στην πολυπληθέστατη Περιφέρεια Αττικής, μόνο 258 είναι τα ωφελούμενα άτομα με κινητικά ή ψυχικά προβλήματα που φιλοξενούνται σε Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης.
Τεράστιες οι λίστες αναμονής σε όλη τη χώρα για τη φιλοξενία σε μια δομή. Αν έχει η οικογένεια τη δυνατότητα, τότε πηγαίνει σε ιδιωτική δομή, όπου βέβαια το κόστος διαβίωσης είναι πολύ μεγαλύτερο, με τους γονείς να καλύπτουν το επιπλέον οικονομικό κόστος. Αν όμως φύγουν από τη ζωή, ποιος θα το καλύψει;
Το να είσαι γονέας ΑμεΑ δεν είναι εργασία μερικής απασχόλησης, αλλά ολοήμερη, πλήρης και παντοτινή. Η ψήφιση του 13ωρού δεν τους αφορά, γιατί το έχουν ξεπεράσει προ πολλού. Αόρατοι, άμισθοι, αναλώσιμοι και απαρατήρητοι, αγωνίζονται να ενισχύσουν ένα κοινωνικό κράτος που συνεχώς υποχωρεί.
Δεν μπορεί να εθελοτυφλούν πολιτεία και κοινωνία, να μην βλέπουν μανάδες άνεργες και ανασφάλιστες, κλεισμένες μια ζωή σε ένα σπίτι, για να προσέχουν ένα άτομο με ορατή ή αόρατη αναπηρία.
Μένουν λοιπόν πολλά για να πράξει η πολιτεία και, κυριότερο, να αυξήσει τις δαπάνες στον τομέα της πρόνοιας. Η φροντίδα ατόμων με αναπηρία συνδέεται άμεσα με το επίπεδο του κοινωνικού συνόλου, καθώς η πρόσβαση, η ευημερία, η αυτονομία και η συμμετοχή τους στις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτιστικές δραστηριότητες προάγουν τον πολιτισμό, την αλληλεγγύη και την κοινωνική συνοχή.
Οι ενδεδειγμένες λύσεις είναι: δωρεάν και υψηλού επιπέδου υγεία, υψηλού επιπέδου ειδική αγωγή, δημιουργία κοινωνικών δομών και οικονομική υποστήριξη στις οικογένειες. Γιατί δημιουργείται μια άλλη εντύπωση, πίσω από την εικόνα που θέλουν να εμφανίσουν οι αρμόδιοι· μια εντύπωση ότι το κράτος επιλέγει ότι είναι οικονομικά ασύμφορη η καλλιτέρευση της ζωής των ευάλωτων κοινωνικά ομάδων και των οικογενειών τους, οπότε προτιμάται ο αποκλεισμός τους.
Όσον αφορά τώρα την πλειοψηφία της κοινωνίας μας, δεν χρειάζεται ο οίκτος και η λύπηση, που στηρίζεται στην οπτική ότι τα άτομα των ευαίσθητων κοινωνικά ομάδων είναι αναξιοπαθή και «βάρος» στην οικογένειά τους. Δεν ταυτίζεται οπωσδήποτε κάποια ορατή ή αόρατη αναπηρία με βάσανα και δυστυχία. Τα λόγια όπως «πόσο σας παραδέχομαι» και «υποκλίνομαι στη δύναμή σας» και «ήρωες ζωής» είναι περιττά.
Το θεμιτό θα είναι όλοι να βοηθήσουν να παρακαμφθούν τα εμπόδια, ώστε να χωρέσει όλους η κοινωνία που ζούμε. Αυτό θα γίνει μιλώντας όλοι στα παιδιά μας και στο περιβάλλον μας για τη διαφορετικότητα και για την αποδοχή των ατόμων με δυσκολίες κινητικές και ψυχικές. Ό,τι είναι διαφορετικό, δεν πρέπει να κρυφτεί· πρέπει να βγει στο φως, στον ήλιο, για να ανθίσει!
