Σκέψεις, ψέματα και αλήθειες πριν το συλλαλητήριο για την Μακεδονία

Γράφει ο Θωμάς Χ. Μαρκόπουλος *

«Η Μακεδονία ανήκει σε αυτόν που θα την πάρει!»
Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος, λίγο πριν τις εθνικές επιτυχίες την περίοδο 1912-1913

– Η Μακεδονία είναι σίγουρα Ελληνική. Αλλά είναι μια;

– Η Ελλάδα ανακάλυψε το πρόβλημα με την γείτονα χώρα το 1992. Γιατί;

– Ποιος είναι ο μεγάλος εφιάλτης των Σκοπιανών;

– Είναι εφικτό το σενάριο για ομοσπονδοποίηση της ΠΓΔΜ;

– Τι κερδίσαμε στο Βουκουρέστι το 2008;

– Πρέπει να πάμε στο συλλαλητήριο;

– Είναι χρήσιμο και… ηθικό το γεγονός συλλογής υπογραφών;

Την Κυριακή το μεσημέρι – στην Θεσσαλονίκη – είναι το Συλλαλητήριο για την Μακεδονία. Δυο εβδομάδες τώρα ακούμε πολλά γλυκά ψέματα και μερικές πικρές αλήθειες. Έντονες φήμες λένε ότι θα υπάρχει ο όρος ”Μακεδονία” στο όνομα, με άμεσο ή έμμεσο τρόπο. Εδώ και ένα μήνα ακούμε πολλά προτεινόμενα ονόματα από Έλληνες και ξένους που γνωρίζουν σε βάθος ή… νομίζουν ότι γνωρίζουν το όλο Ζήτημα. Θα στα αναλύσω ένα-ένα και αργότερα θα σου πω την δική μου ρεαλιστική άποψη. Δεν είμαι καθηγητής ή ειδικός αναλυτής απλά συνδέω γνώσεις από σωστές πηγές και ατομική, το τονίζω ατομική, άποψη. Φυσικά δεν θα σχολιάσω Δακίες, Μοισίες και… άλλες τέτοιες δηλώσεις (εδώ γελάμε πολύ) ορισμένων ελλήνων πολιτικών που τα λένε για να τα λένε χωρίς να υπάρχει κάποια βάση επιχειρημάτων. Ποια σενάρια ονοματοδοσίας παίζουν; Λοιπόν, έχουμε τα επικρατέστερα 3 + 2:

Όνομα 1ο – Δημοκρατία της Βόρειας ή Άνω Μακεδονίας: Είναι αρκετά λάθος ως όνομα και κρύβει πιθανούς κινδύνους. ”Βόρεια” και ”Άνω” σημαίνει ότι υπάρχει και κάποια Δυτική, Ανατολική, Νότια ή Κάτω Μακεδονία. Κάτι που συμβαίνει – θέλουμε δεν θέλουμε – γιατί πολύ απλά ποτέ από την ίδρυση του Ελληνικού Κράτους δεν περιελάμβαναν τα ελληνικά σύνορα το σύνολο της Αρχαίας ή αν θέλετε της Αλεξανδρινής Κραταιάς Μακεδονίας. Η Αρχαία Μακεδονία ήταν ένα αρκετά μεγάλο γεωγραφικό διαμέρισμα που συμπεριελάμβανε: Όλη την σημερινή Ελληνική Μακεδονία, είναι περίπου το 53% γεωγραφικά της Αρχαίας Μακεδονίας. Ένα μεγάλο κομμάτι της Βουλγαρίας (Γνωστή σήμερα ως Περιοχή του Πιρίν, είναι Περιφέρεια της γειτονικής Βουλγαρίας), περίπου 20% του Αρχαίου Μακεδονικού Βασιλείου. Ένα μικρό κομμάτι που σήμερα ανήκει στην Αλβανία, η περιοχή γύρω από τις Πρέσπες, κάπου 5%. Και περίπου το 25% του σημερινού κράτους της ΠΓΔΜ είναι το σχεδόν το 20% της Αρχαίας Ελληνικής Μακεδονίας, ένα αρκετά μεγάλο κομμάτι δηλ. Άρα με τον ορό ”Βόρεια” ή ”Άνω”, αυτόματα ανοίγουμε την όρεξη, μελλοντικά πάντα – δεν λέω για σήμερα, σε ορισμένους εκτός συνόρων για δυο πράγματα:

α. Να προχωρήσουν σε νέα ονοματολογία έμμεσα ή άμεσα στην δική τους περιοχή, π.χ. ”Δήμος Αλβανικής Μακεδονίας” ή ”Περιφέρεια Βουλγαρικής Μακεδονίας” και β. Όταν και αν – ποτέ δεν ξέρεις – γίνει κάποια ευρεία ή τοπική σύγκρουση στα Βαλκάνια, ορισμένοι να αισθανθούν ότι θέλουν να ‘’ενώσουν’’ την δικιά τους Μακεδονία με τις 3 υπόλοιπες. Παράλογο; Ναι, σήμερα ναι! Σε 20 χρόνια όμως;

Όνομα 2ο – Δημοκρατία της Νέας Μακεδονίας: Είναι επίσης λάθος, πολύ λάθος. ”Νέα” σημαίνει ότι υπάρχει και κάποια ”Παλαιά”. Άρα αυτόματα μοιραζόμαστε κάτι με τους βόρειους γείτονες μας, κάτι που βέβαια δεν τους ανήκει πολιτικά, πολιτιστικά και ιστορικά καθόλου. Οι Νοτιοσλάβοι και οι άλλες σλάβικες φυλές ήρθαν στα Βαλκάνια περίπου 600 χρόνια πριν πέσει η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Άρα περίπου το 700 μ.Χ. Κράτη όπως η Σερβία, η Βουλγαρία etc Σλαβικά Φύλα της Βαλκανικής είναι οντότητες που δημιουργήθηκαν πολύ αργότερα ως έθνη και κράτη.

Δεν είναι κακό να λέμε τα πράγματα όπως είναι. Οι άνθρωποι αυτοί φτιάξανε πολιτισμό και κράτος με στοιχειά ελληνικά, ρωμαϊκά και τουρκικά. Δεν είναι κακοί άνθρωποι, ως λαός και φυλή, αλλά δεν θα τους δώσουμε και κάτι που μας ανήκει 3.000 χρόνια. Όταν ο Φίλλιπος, πατέρας του Αλέξανδρου, προσπαθούσε να ενώσει του Έλληνες, είτε με το καλό – είτε με το άγριο, οι αγαπητοί Νοτιοσλάβοι ήταν (το πολύ-πολύ) νομάδες κάπου ψηλά-ψηλά, αρκετά πάνω από τον Δούναβη. Πριν συνεχίσω, να αναφέρω ότι λύση είναι και το οικονομικό εμπάργκο. Ακραία μεν, λύση δε! Όταν κάποτε τους το κάναμε έφερε καρπούς…

Όνομα 3ο – Δημοκρατία της Σλαβομακεδονίας: Δεν είναι αρνητική λύση. Σκληρή μεν, αλλά ίσως δίκαιη. Ας το δούμε ρεαλιστικά. Γιατί όσο και να μην το θέλουν κάποιοι κρύβει μια αλήθεια. Ποια; Ότι πράγματι οι κάτοικοι των Σκοπίων και της περιοχής γύρω από αυτά για παρά πολλά χρόνια, περίπου από το 1912 που η περιοχή έγινε Σερβική, ονομαζόταν από εχθρούς και φίλους ως ”Σλαβομακεδόνες”. Αρκετά αργότερα το 1945 περίπου, ήρθε ο σοσιαλιστής Στρατάρχης Τίτο και τους έδωσε και επίσημα το δικαίωμα να αυτό-αποκαλούνται ”Σλαβομακεδόνες” και ως περιοχή ”Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας”. Από το 1950 οι σεβαστοί κ.κ.: Βενιζελος ο 2ος, Παπάγος, Πλαστήρας, Καραμανλής, Παπαδόπουλος, ξανά Καραμανλής, μετά ξανά Παπανδρέου (ο 2ος όμως) και Μητσοτάκης δεν αντέδρασαν ποτέ σθεναρά. Και το πρόβλημα ‘’έσκασε’’ το 1992…

Άρα 5, αν όχι 4, γενιές σκοπιανών μεγάλωσαν με την τρομακτικά λανθασμένη άποψη ότι είναι σλαβομακεδόνες και ”μακεδόνες”. Σήμερα αυτό δεν αλλάζει και τόσο εύκολα. Θέλει χρόνο και κόπο… αλλά και σοβαρότητα από ελληνική και σκοπιανή πλευρά, κάτι που εγώ δεν βλέπω. Ίσως λοιπόν και με βαριά καρδιά, το ”Σλαβομακεδονία”, ως μια λέξη, σύνθετη ονομασία, να ήταν μια δύσκολη, αλλά πραγματιστική λύση. Μια λύση που ξεχωρίζει εμάς από εκείνους, μα ταυτόχρονα θέτει βάση για μια εποικοδομητική μελλοντική συνεργασία με αρχές και όρια. Το ”σλάβο-” είναι λοιπόν και γεωγραφικός και εθνικός προσδιορισμός. Το δε ”-μακεδονία” τους λυτρώνει, τους σκοπιανούς γείτονες μας, από το πιο φρικτό τους όνειρο, από την πιο τρομακτική αλήθεια. Ποια είναι αυτή; Ότι είναι επί της ουσίας σερβο-βούλγαροι που απειλούνται εσωτερικά και εξωτερικά από τον αλβανικό επεκτατισμό. Μην ξεχνάμε ότι ο πληθυσμός της ΠΓΔΜ είναι στο 35% αλβανικής καταγωγής και μουσουλμανικής θρησκείας…

Όνομα 4ο – Δημοκρατία του Βαρδάρη ή Δημοκρατία της Μακεδονία του Βαρδάρη: ”Βαρντάσκα” τους αναγραφούν αρκετοί χάρτες και γιουγκοσλαβικά κρατικά έγγραφα στην προ 1940 περίοδο. Χρήσιμη λύση και σχετικά θετική για εμάς. Αρνητική για εκείνους, δεν το δέχθηκαν ούτε το 1992 και δεν το καλοβλέπουν ούτε σήμερα. Θα είχε όμως λειτουργικότητα και πραγματισμό αν συνέβαινε. Μην ξεχνάμε ότι ακόμη και η λέξη Βαρδάρης (ο Άξιος ποταμός και ο βόρειος άνεμος δηλ.) είναι σλαβική. Βεβαία, βάζω έναν μικρό αστερίσκο σε κάτι που ελάχιστοι παρατηρούν.

Μεγαλεπήβολο, πολυδάπανο και πολύχρονο πλάνο αυτό που θα αναφέρω, αλλά όχι ανέφικτο. Αν και εφόσον αν, κάποια στιγμή ενωθεί ο Αξιός με τον Μοράβα και τον Δούναβη, κάτι που αρκετοί κουβεντιάζουν και σκέφτονται – στην Ευρώπη και όχι μόνο – δεν ξέρω τι σκέψεις θα κάνουνε οι βόρειοι γείτονες μας για τα δικαιώματα τους στον Θερμαϊκό και το λιμάνι της Θεσσαλονίκης… ακούγεται λίγο spooky αυτό που λέω αλλά δεν μπορείς να είσαι σίγουρος. Πάντα μέσα στην καρδιά ενός ορθόδοξου Σλάβου κρύβεται η ανάμνηση και η θεωρία του Πανσλαβισμού και της εξόδου στα θερμά νερά του Αιγαίου. Σημείωση, μια περιοχή τους στο εσωτερικό, νομίζω Περιφέρεια, την έχουν ονομάσει ”Βαρδάρη” ή ”Βαρδαρία”, στην δική τους γλώσσα φυσικά, εδώ και πολλά χρόνια.

Όνομα 5ο – Κεντρική Βαλκανική Δημοκρατία ή Κεντρική Δημοκρατία των Βαλκανίων: Αυτή είναι και η άποψη που συμφωνώ 100%. Υπάρχει παρόμοιο όνομα κράτους και στην Αφρική μα και σε άλλες περιοχές. Είναι μια άποψη που ακούστηκε πρώτη φορά στα 90s και ξανά πριν 6 μήνες. Ακόμη πιο πρόσφατα πριν μερικές μέρες. Ένα νέο μοντέλο ομοσπονδιοποίησης της ΠΓΔΜ, όπου στα δυτικά οι αλβανόφωνοι θα αποκτήσουν την αυτοδιοικούμενη “Δημοκρατία της Ιλλυρίας” και οι σλαβογενής τη “Δημοκρατία της Μακεδονίας” στα ανατολικά, ώστε να ικανοποιούνται όλες οι εθνότητες της χώρας.

Αυτό είναι το πολιτικό “τρικ” για να αποφευχθούν και οι ενδοσκοπιανές αντιδράσεις, αφού το όνομα της “Μακεδονίας” θα εξακολουθήσει να υφίσταται, αλλά μόνο στο εσωτερικό της χώρας και σε μια συγκεκριμένη περιοχή, κατά το μοντέλο της Γιουγκοσλαβίας, όταν ο σοσιαλιστής Τίτο έδωσε το όνομα “Μακεδονία” στην περιοχή στο πλαίσιο της Γιουγκοσλαβίας, κάτι που δεν αποτέλεσε ΠΟΤΕ σοβαρό πρόβλημα για την ελληνική πλευρά μέχρι το 1992. Μην ξεχνάμε επίσης ότι αρχαιοελληνικά ονόματα τα χρησιμοποιούν και σήμερα σε διοικητικές τους υποδιαιρέσεις και δεν αντιδράσαμε ποτέ. Υπάρχει μεγάλη διοικητική Περιφέρεια στην βόρεια γείτονα μας που ονομάζετε ”Πελαγονία”. Όνομα αρχαίο και μακεδονικό. Ήταν περιοχή που ζούσαν και ζουν πολλοί Έλληνες. Στο εσωτερικό τους λοιπόν, οι σκοπιανοί, ας λέγονται και… λίγο Μακεδόνες.

Αλλά σε όλα τα διεθνή φόρα και τους μεγάλους οργανισμούς και φυσικά σε ΕΕ και ΝΑΤΟ που επιθυμεί να μπει το η ΠΓΔΜ χωρίς να υπάρξει ελληνική αντίδραση, η ονομασία που θα χρησιμοποιείται είναι “Κεντρική Βαλκανική Δημοκρατία”. Λειτουργικό και με ρεαλιστική βάση… αλλά οι Σκοπιανοι το θέλουν; Και κάτι άλλο, οι Ελληνική Κυβέρνηση μπορεί να το στηρίξει σαν πλάνο; Επιφυλάσσομαι ιδιαίτερα!

Μια μικρή αναφορά στην επιτυχία του Βουκουρεστίου 2008 στο NATO Summit

Το ημερολόγιο έγραφε 3 Απριλίου 2008 όταν ο Κώστας Καραμανλής ξεκαθάρισε την ελληνική θέση για το θέμα των Σκοπίων στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι. «Ναι μόνο στη σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό, για όλες τις χρήσεις». Τίποτα περισσότερο ή λιγότερο.

Η ”Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας” είχε εκφράσει από καιρό την πρόθεσή της για να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Εκκρεμούσε όμως το πρόβλημα της ονομασίας της που προέβαλε δικαιολογημένα η ελληνική πλευρά και το οποίο δεν είχε λυθεί παρά τις διαπραγματεύσεις που είχαν πραγματοποιηθεί υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Η ελληνική κυβέρνηση είχε δηλώσει πριν από τη σύνοδο κορυφής την πρόθεσή της να ασκήσει ”βέτο” στην ένταξη της ΠΓΔΜ, λόγω του ονόματος.

Παρά τις πιέσεις των ΗΠΑ ο Έλληνας πρωθυπουργός στο επίσημο δείπνο εργασίας της πρώτης ημέρας ξεκαθάρισε ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να δεχτεί την ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ από τη στιγμή που δεν έχει εξευρεθεί αμοιβαία αποδεκτή λύση, στο θέμα της ονομασίας των Σκοπίων και ότι οποιαδήποτε λύση βρεθεί θα πρέπει να έχει την έγκριση από το Συμβούλιο του ΟΗΕ και να είναι μόνιμη και όχι προσωρινή.

Τότε ήταν Υπουργός Εξωτερικών η Ντόρα Μπακογιάννη και Υπουργός Εθνικής Αμυνας ο Ευάγγελος Μεϊμαράκης. Την ελληνική θέση στο Βουκουρέστι στήριξαν: στο εσωτερικό, ο τότε Έλληνας ΠτΔ, όλη η Βουλή πλην του ΛΑΟΣ, σχεδόν το σύνολο της Ελληνικής Κοινωνίας (οι μετρήσεις λέγανε ότι συμφωνούν με την εθνική στάση περίπου το 89% των Ελλήνων, στο εξωτερικό: η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Γερμανία και η Γαλλία. Την αντίθεσή τους στη στάση της Ελλάδας έδειξαν οι ΗΠΑ, η Τουρκία, η Σλοβενία, η Τσεχία, η Εσθονία και η Λιθουανία ενώ οι υπόλοιπες χώρες κράτησαν ουδέτερη στάση. Αυτά τότε! Σήμερα; Υπομονή μέχρι τον Ιούλιο και το ερχόμενο ΝΑΤΟ Summit στις Βρυξέλλες. Έχει η ελληνική πλευρά πλάνο σε μια πιθανη αποτυχια ή αδιεξοδο που μπορει να προκύψει; Δεν ξέρουμε…

Κλείνοντας. Αρκετά πια με τους αιθεροβάμονες, αρκετά με τους μωροφιλόδοξους. Με κουράζει τρομακτικά το ότι κάποιοι παίζουν στα ζάρια τα εθνικά ζητήματα. Και εδώ δεν εννοώ τους πολιτικούς πρώτης γραμμής ή κάποια… αόρατα οικονομικά συμφέροντα. Παιχνίδια πάνω στα εθνικά μας θέματα παίζει και ο τάδε wannabe βλαχο-δήμαρχος που ξεσηκώνει τον απλό κόσμο και τους ερεθίζει το πατριωτικό αίσθημα για να μαζέψει ψήφους για τις επόμενες τοπικές εκλογές, παιχνίδια παίζει και ο Θεσσαλονικιος επιχειρηματίας τάδε που φορτώνει σε 50αδες τα γεροντάκια και τα πάει με πούλμαν στη Γευγελή για να παίξουν την σύνταξη στην ρουλέτα. Τα ”μεγάλα συμφέροντα” δεν είναι πάντα κάπου μακριά ή κάπου σκοτεινά. Και δεν είναι πάντα ένας αμερικανός ή κάποιος ρώσος από πίσω. Τα ξέρετε, τα ζείτε. Δίπλα μας γίνονται και ας κοιτάμε αλλού.

Άλλο πατριώτης και άλλο πατριδοκάπηλος… Άλλο κόκκινη γραμμή και άλλο κομματική γραμμή… Ορισμένοι χάθηκαν κάπου ανάμεσα! Last but not least, Μακεδονία δεν είναι μόνο η Θεσσαλονίκη… Είναι και η Καστοριά, η Καβαλά, είναι και το Κιλκίς!

Πρέπει να είμαστε μαζικά την Κυριακή το μεσημέρι στην Θεσσαλονίκη; ΝΑΙ! Υπάρχει πιθανότητα η μεγάλη μαζικότητα του κόσμου να αλλάξει κάτι; Ίσως. Μικρή η πιθανότητα. Σαν άτομο διαφωνώ με τέτοιου είδους συλλαλητήρια, αλλά θα είμαι εκεί και προτείνω σε πολύ κόσμο να είναι εκεί. Είναι κάτι μεγάλο και λαϊκό, δεν είναι μόνο για δεξιούς, αριστερούς ή κεντρώους. Είναι για όλους τους Έλληνες. Και ας πάει ο καθένας και η καθεμία από εμάς για διαφορετικό λόγο, δεν έχει σημασία. Ας πάει ο καθένας με ότι κουβαλήσει μέσα στο νου και την ψυχή του.

Είναι σωστό ότι μαζεύονται υπογραφές; Όχι δεν είναι. Είναι λάθος και ύποπτο. Πολύ ύποπτο! Δεν ξέρουμε ποιος φτιάχνει με αυτόν τον εύκολο τρόπο ένα data base για την όποια πιθανή χρήση. Είναι άγνωστο ακριβώς ποιος χειρίζεται την ιστοσελίδα αυτή. Επίσης δεν έχει καμία δύναμη το γεγονός συλλογής υπογραφών ακόμη και 1.000.000 να μαζευτούν. Είναι αστείο το όλο σκηνικό με το site αυτό… πραγματικά!

Εύχομαι να μαζέψουμε μια μέρα υπογραφές και για την ανάπτυξη – τουριστική και οικονομική – της παραλίμνιας ριβιέρας μας στην Δοϊράνη π.χ., όχι μόνο για το όνομα Μακεδονία… Γιατί μόνο οι απέναντι να έχουν χώρους αναψυχής, μεγάλα καζίνο, πολυτελή ξενοδοχεία και όλα αυτά σε τιμές σχετικά λογικές που τραβάνε τον μέσο Έλληνα και όχι μόνο. Γιατί εκείνοι και όχι εμείς; Μακάρι ο πατριωτισμός κάποιων να μην είχε μόνο συναίσθημα αλλά και λογική!

Πριν πάμε λοιπόν στον Λευκό Πύργο της Κυριακή: Να θυμόμαστε πως το θέμα είναι τρομερά σύνθετο και έχει πτυχές πέραν του προφανούς ”ονοματολογικού”. Π.χ. άντε και τους πούμε ”Βόρεια Μακεδονία”, ως λαός πως θα λέγονται; ”Βορειομακεδόνες”; Ε δεν νομίζω! Το ζήτημα δεν λύνεται με εκατέρωθεν κραυγές. Αυτό, που χρειάζεται είναι μία προσεκτική στρατηγική και η συμβολή των ειδικών. Η εθνική θέση κατοχυρώθηκε το 2008 στην σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι και της ΕΕ στις Βρυξέλλες. Με την κόκκινη γραμμή Καραμανλή – Μπακογιάννη – Μειμαράκη, που στην στήριξε η Πολιτεία, η Βουλή και ο λαός πλην του… ΛΑΟΣ. Κάθε παραμικρή παρέκκλιση σε επίπεδο υποχωρήσεων από το διπλωματικό κεκτημένο θα είναι επιζήμια για τα εθνικά συμφέροντα. Πότε; Όποτε! Οι μάχες επίσης ξεκινάνε από την πρώτη γραμμή άμυνας, όχι από την τελευταία. Τέλος, οφείλουμε να κοιτάμε το σήμερα, αλλά και το αύριο… και αύριο σημαίνει και το τι μπορεί να γίνει σε 20 χρόνια από τώρα. Μακάρι να πάνε όλα καλά μέχρι τον Ιούλιο. Η επιτυχία, αν και εφόσον αν έρθει θα είναι εθνική, όχι κομματική! Μακάρι…

*Ο Μαρκόπουλος Χ. Θωμάς είναι Επικοινωνιολόγος, blogger, ενεργό μέλος της ΟΝΝΕΔ Κιλκίς και στέλεχος του Κέντρου Αστικής Μεταρρύθμισης στην Θεσσαλονίκη. Ζει στο Κιλκίς και αυτό τον καιρό κάνει το μεταπτυχιακό του πάνω στις Διεθνείς Σπουδές στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας