Αποδράσεις στη φύση της Παιονίας «Αρχαιολογικός χώρος Ευρωπού»

Έρευνα – παρουσίαση: Θεόδωρος Π. Μποράκης

Η αρχαία Ευρωπός ήταν η γενέτειρα του Σελεύκου Α’ Νικάτορα (358 π.Χ. – 281 π.Χ.), ενός από τους διαδόχους του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ιδρυτή της δυναστείας των Σελευκιδών που βασίλεψε στο Ασιατικό τμήμα της πρώην Περσικής αυτοκρατορίας.

Η ιστοσελίδα Περιφερειακής Ενότητας Κιλκίς παρέχει τις παρακάτω πληροφορίες σχετικά με τον αρχαιολογικό χώρο: Η Ευρωπός είναι από τις σημαντικότερες από αρχαιολογική άποψη, τοποθεσίες της περιοχής, με ευρήματα από την προϊστορική εποχή. Είναι κυρίως γνωστή γιατί εδώ βρέθηκε το περίφημο αρχαϊκό άγαλμα του Κούρου (650πΧ) σε φυσικό μέγεθος (ύψος 1,80μ.), κυκλαδίτικης τεχνοτροπίας και είναι το μοναδικό που ανακαλύφθηκε στο βορειοελλαδικό χώρο φυλασσόμενο στο αρχαιολογικό μουσείο του Κιλκίς. Διαθέτει επίσης κολυμβητήριο, σύγχρονο αθλητικό κέντρο και χώρους αναψυχής.

Σε κοντινή απόσταση βρίσκεται το γραφικό χωριό Τούμπα το οποίο είναι γνωστό για το μικρό ύψωμα κοντά στο χωριό όπου βρέθηκαν αντικείμενα μέσης και ύστερης εποχής του χαλκού, εποχής του σιδήρου και μετά, καθώς επίσης και άλλα ευρήματα. Στην περιοχή ανασκάφθηκε συλημένος Μακεδονικός κιβωτιόσχημος τάφος του 4ου – αρχών 3ου αιώνα π.Χ. και ταφικοί τύμβοι.

Η αρχαία πόλη της Ευρωπού βρίσκεται περίπου 1000 μ νοτιοδυτικά από το σημερινό χωριό, στη λοφοσειρά που δεσπόζει στην περιοχή. Aποκαλύφθηκαν σημαντικά ταφικά μνημεία των ύστερων ρωμαϊκών χρόνων τα οποία διαμορφώνονται ώστε ο χώρος να καταστεί επισκέψιμος. Η πόλη παρουσιάζει συνεχή κατοίκηση από τον 6ο π.χ αιώνα μέχρι το τέλος της αρχαιότητας. Η αρχαία πόλη της Ευρωπού ανήκε στις πόλεις της Κάτω Μακεδονίας. Η ταύτιση του χώρου με την αρχαία πόλη έγινε το 1938. Η ανασκαφική έρευνα ξεκίνησε το 1989 και αποκαλύφθηκε τμήμα της νεκρόπολης. Κορυφαίο εύρημα αποτελεί ο Κούρος του 6ου αι πΧ., γλυπτό υπερφυσικού μεγέθους, νεαρού άνδρα, προϊόν κυκλαδίτικου εργαστηρίου. Στη διάρκεια του 4ου-5ου αι. πΧ, η Ευρωπός ήταν από τις πλέον αναπτυγμένες και οχυρές πόλεις της Βοττιαίας. Η πλειονότητα των τάφων είναι ακτέριστοι. Υπάρχουν και κτερισμένοι με αγγεία, όπλα, εργαλεία, ειδώλια, κοσμήματα και νομίσματα, ταφικά έθιμα ίδια με της υπόλοιπης Μακεδονίας. Περισσότερα στοιχεία διαθέτουμε για τη Ρωμαϊκή εποχή και τα παλαιοχριστιανικά χρόνια. Οι ανασκαφές στην ακρόπολη αποκάλυψαν μικρό τμήμα του πολεοδομικού ιστού και μάλιστα στη φάση της ερήμωσης και εγκατάλειψης του, γύρω στον 6ο αι πΧ.

Τι θα δείτε στον Ευρωπό: Επισκεφθείτε τον Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου και το μνημείο πεσόντων στο προαύλιο της εκκλησίας. Τη Λαογραφική Έκθεση που στεγάζεται στο παλιό Δημοτικό Σχολείο του Ευρωπού. Τα καταστήματα εστίασης και τα εμπορικά καταστήματα.  Στον Ευρωπό δραστηριοποιείται πολιτιστικός σύλλογος που διοργανώνει κάθε χρόνο τον μήνα Ιούλιο την «γιορτή του ντολμά». Το χωριό απέχει από τον Αξιό ποταμό περίπου 5 χλμ.

Παρεχόμενες υπηρεσίες στον Ευρωπό: Αστυνομικό Τμήμα, Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών, Κέντρο Ενημέρωσης Αρχαίας Ευρωπού, ΕΛ.ΤΑ, φαρμακείο, πρατήρια καυσίμων, συνεργεία αυτοκινήτων.

Τι θα δείτε στο χωριό Τούμπα: Τούμπα: Επισκεφθείτε τον Ι. Ν. Αγίου Αθανασίου (τρίκλιτη βασιλική του 1815), τον Ι. Ν. Κοιμήσεως της Θεοτόκου, τα καταστήματα εστίασης και τα εμπορικά καταστήματα του χωριού. Διαδρομή περιπάτου από το χωριό μέχρι τον αρχαιολογικό χώρο στους παρακείμενους ταφικούς τύμβους (τούμπες).

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΧΩΡΟ ΕΥΡΩΠΟΥ

Για την ημερήσια απόδρασή σας, σε σύντομο χρονικό διάστημα μιας ώρας από τη Θεσσαλονίκη και τις γύρω πόλεις της Κεντρικής Μακεδονίας, μπορείτε με αυτοκίνητο να φτάσετε στην περιοχή της Παιονίας. Για να φτάσετε στην περιοχή του αρχαιολογικού χώρου της Ευρωπού υπάρχουν οι παρακάτω διαδρομές:

1η διαδρομή μέσω Εθνικής οδού Θεσσαλονίκης Ευζώνων

Ακολουθείτε τη διαδρομή Εθνική οδός – Πολύκαστρο – Αξιούπολη – Καμποχώρι – Ρύζια – Ευρωπός

Τι μπορείτε να δείτε στη διαδρομή:

Πολύκαστρο: Μπορείτε να επισκεφθείτε τον Ι. Ν. Αγίας Τριάδας, τον Ι. Ν. Αγίου Αθανασίου, τον χώρο του μεταβυζαντινού λουτρού, τα συμμαχικά μνήματα, τα μνημεία ιστορικής μνήμης κ.α.

Τη Δευτέρα μετά τη γιορτή του Αγίου Γεωργίου διοργανώνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις (Κουρμπάνι). Κατά τη διάρκεια του μήνα Ιουνίου διοργανώνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις, τα “Πολυκαστρινά”.

Την περιοχή του Πολυκάστρου τη διασχίζει το Ευρωπαϊκό Μονοπάτι Ε6.

Παρεχόμενες υπηρεσίες στο Πολύκαστρο: Δημαρχείο Δήμου Παιονίας, Αστυνομικό Τμήμα Παιονίας, Κέντρο Υγείας, Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών, σταθμός ΚΤΕΛ, ταχυδρομείο, τράπεζες, καταστήματα εστίασης, καταλύματα διαμονής, εμπορική αγορά, συνεργεία αυτοκινήτων, αθλητικό γήπεδο, δημοτική βιβλιοθήκη, Κυνηγετικός Σύλλογος, Σύλλογος Ανατολικορωμυλιωτών, Σύλλογος Ποντίων, Σύλλογος Μικρασιατών, αεροδρόμιο αεραθλητικού κέντρου Πολυκάστρου στην Νέα Καβάλα, Αθλητική Ένωση Πολυκάστρου, Αθλητικός Όμιλος Πολυκάστρου κ.α.

Περιοχές θέας στον Αξιό ποταμό: 1) Η γέφυρα μεταξύ Πολυκάστρου και Αξιουπόλεως, 2) η τοποθεσία “Ανάχωμα”, κοντά στην σιδηροδρομική γέφυρα.

Αξιούπολη: Μπορείτε να επισκεφθείτε: τον Ι. Ν. Παναγίας “Άξιον Εστί”, τον Ι. Ν. Αγίου Δημητρίου, το εξωκλήσι του Αγίου Φανουρίου, το κοιμητήριο των πεσόντων κατά τις μάχες Σκρα-Ραβινέ, το μνημείο πεσόντων 1917-1918, το μουσείο Φυσικής Ιστορίας που στεγάζεται στο παλιό σχολείο, τον υπεραιωνόβιο πλάτανο στη διαδρομή Αξιουπόλεως – Γοργόπης στην τοποθεσία που υπήρχε παλιά η ντίσκο Platoon. Κάθε Τετάρτη μπορείτε να επισκεφθείτε το παζάρι της Αξιούπολης -θεσμός για την κωμόπολη από τον προηγούμενο αιώνα. Η περιοχή βρίσκεται στη διαδρομή των Δρόμων του Κρασιού Βόρειας Ελλάδας. Την περιοχή της Αξιούπολης τη διασχίζει το Ευρωπαϊκό Μονοπάτι Ε6. Κατά το 3ο δεκαήμερο του Αυγούστου διοργανώνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις “Τα Αξιουπολίτικα”.

Στη διαδρομή από Αξιούπολη προς Σκρα, μετά το χωριό Πηγή, μπορείτε να επισκεφθείτε το Φράγμα Μεταλλείου όπου και η ομώνυμη τεχνητή λίμνη Μεταλλείου και το εξωκλήσι του Αγίου Νικολάου (ψάρεμα, πικ-νικ, ορεινή πεζοπορία, παραπόταμος).

Τέσσερα χιλιόμετρα μετά την Αξιούπολη προς τα χωριά Σκρά, Φανός, Πλάγια επισκεφθείτε την περιοχή της γέφυρας του παραπόταμου Μεγάλο Ρέμα (Κοτζά Ντερέ).

Περιοχή θέας στον Αξιό ποταμό: Η γέφυρα μεταξύ Πολυκάστρου και Αξιουπόλεως.

Παρεχόμενες υπηρεσίες στην Αξιούπολη: Σταθμός ΚΤΕΛ, Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών, Αγροκτηνοτροφικός Συνεταιρισμός Αξιουπόλεως, Οινοποιεία, καταστήματα εστίασης, καταλύματα διαμονής, εμπορική αγορά, ιδιωτικά ιατρεία, τράπεζες, αθλητικό γήπεδο, Εμπορικός Σύλλογος, Σύλλογος Ποντίων, Κυνηγετικός Σύλλογος, Εθνικός Αξιούπολης, Αθλητικός Σύλλογος Αλέξανδρος Αξιούπολης κ.α.

Καμποχώρι: Επισκεφθείτε τον Ι. Ν. Αγίου Γεωργίου.

Ρίζια: Επισκεφθείτε τον Ι. Ν. Κοιμήσεως της Θεοτόκου.

2η διαδρομή μέσω επαρχιακής οδού Νέας Χαλκηδόνας – Ευρωπού

Ακολουθείτε τη διαδρομή Νέα Χαλκηδόνα – Κουφάλια – Άθυρα – Άγιος Πέτρος – Μεσιά – Ευρωπός

Τι μπορείτε να δείτε στη διαδρομή:

Άγιος Πέτρος: Επισκεφθείτε τον Ιερό Ναό Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου (1810) και το μνημείο των δεκάδων πεσόντων ηρώων που αποδεικνύει την ιστορική αξία της τοπικής κοινωνίας. Επίσης επισκεφθείτε τα καταστήματα εστίασης.

Στο χωριό δραστηριοποιείται ο πολιτιστικός σύλλογος “Άγιος Πέτρος” που πραγματοποιεί πολιτιστικές εκδηλώσεις κατά την πανήγυρη του χωριού στις 29 Ιουλίου αλλά και “Κουρμπάνι” τις 27 Ιουλίου κάθε χρόνο. Παρεχόμενες υπηρεσίες: Φαρμακείο. (Προσέγγιση στις όχθες του Αξιού ποταμού, αθλητικό γήπεδο ποδοσφαίρου).

Μεσιά: Επισκεφθείτε τον Ιερό Ναό Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Στην περιοχή της Μεσιάς βρίσκεται ο χώρος του ταφικού τύμβου Μεσιάς που υπάγεται στη χώρα της αρχαίας Ευρωπού.

3η διαδρομή από Γουμένισσα 

Ακολουθείτε τη διαδρομή Γουμένισσα – Φιλυριά – Πολύπετρο – Ευρωπός

Τι μπορείτε να δείτε στη διαδρομή:

Γουμένισσα: Μπορείτε να επισκεφθείτε την Ιερά Μονή Παναγίας της Γουμένισσας όπου βρίσκεται η έδρα της Ιεράς Μητροπόλεως Γουμενίσσης, Αξιουπόλεως και Πολυκάστρου, τον Ι. Ν. Αγίου Γεωργίου, τον Ι. Ν. Αγίου Τρύφωνος, το Λαογραφικό Μουσείο Γουμένισσας, την πλατεία με την γραφική βρύση -ενθύμιο των Γάλλων στρατιωτών από τον Α. Π. Π., την περιοχή «Δύο Ποτάμια» με διαμορφωμένους χώρους αναψυχής και πισίνας στις όχθες των ποταμών, το παλιό σχολείο, τα παλιά μεταξουργεία και τα οινοποιεία της γύρω περιοχής που διαθέτουν τις ποικιλίες των κρασιών που παράγουν (κυρίως Ξινόμαυρο και Νεγκόσκα). Η περιοχή βρίσκεται στη διαδρομή των Δρόμων του Κρασιού Βόρειας Ελλάδας.

Εντυπωσιακή θρησκευτική εκδήλωση είναι η τελετή της περιφορά του Επιταφίου την Μεγάλη Παρασκευή όπου τρεις Επιτάφιοι της Γουμένισσας με τη συνοδεία της μπάντας των Χάλκινων Γουμένισσας, μετά την περιφορά τους στις ενορίες τους, συγκλίνουν στην πλατεία της κωμόπολης.

Στην περίοδο της γιορτής του Αγίου Τρύφωνα διοργανώνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις (Κουρμπάνι). Την περίοδο του 15Αύγουστου διοργανώνονται θρησκευτικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις με τη συμμετοχή των Χάλκινων της Γουμένισσας.

Τέλη Σεπτεμβρίου στη Γουμένισσα διοργανώνεται η Γιορτή Κρασιού.

Στη διαδρομή προς το χωριό Πεντάλοφο μπορείτε να επισκεφθείτε την Ιερά Μονή Οσίου Νικοδήμου όπου το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής τελείται με κατάνυξη η αναπαράσταση της Αποκαθήλωσης. Στο χωριό Πεντάλοφο μπορείτε να επισκεφθείτε τον μεταβυζαντινό (1850) Ι. Ν. Πέτρου και Παύλου.

Παρεχόμενες υπηρεσίες Γουμένισσας: Νοσοκομείο, Αστυνομικό Τμήμα, Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών, Γραφείο Υπουργείου Συγκοινωνιών, Γραφείο Κτηματολογίου, πρακτορείο ΚΤΕΛ, καταστήματα εστίασης, καταλύματα διαμονής, εμπορική αγορά, ιδιωτικά ιατρεία, τράπεζες, αθλητικό γήπεδο, Πολιτιστικός Σύλλογος «Οι Παίονες», Ορειβατικός Σύλλογος Περιηγητών, Κυνηγετικός Σύλλογος, Εμπορικός Σύλλογος, Γυμναστικός Σύλλογος Πάικο Γουμένισσας, Αθλητικός Όμιλος Καλαθοσφαιριστών Γουμένισσας κ.α.

Φιλυριά: Επισκεφθείτε τον Ι.Ν. Αγίας Κυριακής που έχει κηρυχθεί ιστορικό μνημείο και τον Ι.Ν. Ζωοδόχου Πηγής. Οινοποιεία. Καταστήματα εστίασης. Στα τέλη Μαΐου ο Πολιτιστικός Σύλλογος “Φιλυριά” διοργανώνει την εκδήλωση «γιορτή κερασιού». Παρεχόμενες υπηρεσίες: Φαρμακείο.

Πολύπετρο: Επισκεφθείτε τον Ι. Ν. Αγίου Δημητρίου. Παρεχόμενες υπηρεσίες: Φαρμακείο.

Πηγές:

1. Περιφερειακή Ενότητα Κιλκίς
2. Δήμος Παιονίας
3. Ιερά Μητρόπολις Γουμενίσσης, Αξιουπόλεως, Πολυκάστρου
4. Βιβλίο του Θεόδωρου Π. Μποράκη – «Κοινότης Πλαγίων – Εν Παιονία Κιλκίς» (ενότητα: Η σύγχρονη Παιονία) – 2022
5. Βιβλίο της Θώμης Σαββοπούλου – «Ευρωπός» (Ιστορία – Αρχαιολογία) – 1988.
6. Ιστοσελίδες διαδικτύου

1 Ο Θεόδωρος Π. Μποράκης είναι διαχειριστής της ιστοσελίδας «Στα Πλάγια Παιονίας»
http://plagia-paionias.blogspot.com