Γενικά

Αφιέρωμα στην 105η επέτειο: «Σπύρος Μελάς για τη δίδυμη μάχη Κιλκίς–Λαχανά»

Γράφει ο Χρήστος Ίντος

Ο Σπύρος Μελάς γεννήθηκε στη Ναύπακτο το 1882. Φοίτησε στη Νομική Αθηνών χωρίς να τελειώσει τις σπουδές του γιατί ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία, τη συγγραφή λογοτεχνικών, ιστορικών και θεατρικών έργων. Συνεργάστηκε με πολλές εφημερίδες, περιοδικά και ίδρυσε τα λογοτεχνικά περιοδικά «Ελληνική δημιουργία» και «Ιδέα». Το 1925 ίδρυσε το «Θέατρο Τέχνης», αργότερα με την Μ. Κοτοπούλη και τον Δ. Μυράτ την «Ελεύθερη Σκηνή».

Τα κυριότερα θεατρικά του έργα είναι: Παπαφλέσσας , Ο γιός του ίσκιου, Το κόκκινο πουκάμισο, Ιούδας, Ο βασιλιάς και ο σκύλος, Ο μπαμπάς εκπαιδεύεται κ.α. Το 1935 εκλέχτηκε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και το 1958 πρόεδρος της. Σημαντικότερα λογοτεχνικά του έργα: Τα Ματωμένα Ράσα, Ο Γέρος του Μοριά, Δάσκαλοι του Γένους, Ο Ναύαρχος Μιαούλης, Η Μαντώ Μαυρογένους, Το λιοντάρι της Ηπείρου, Το Εικοσιένα και η Κρήτη, κ.α. Πέθανε στην Αθήνα το 1966.

Σε ένα μακροσκελές κείμενο στο ΝΔ΄ κεφάλαιο του βιβλίου Βαλκανικοί Πόλεμοι 1912 – 1913 αναφέρεται στη μάχη του Κιλκίς – Λαχανά. Είναι γεγονός πως το μεγαλύτερο μέρος του κειμένου αυτού αναφέρεται σε εκείνη του Λαχανά και ενδιαμέσως στη μάχη του Κιλκίς. Επίσης δίνει σημαντική θέση στη δράση της 10ης Μεραρχίας με διοικητή το Λεωνίδα Παρασκευόπουλο. Στη δράση της Μεραρχίας που έδρασε ξεκινώντας από τη Γευγελή, τη Γουμένισσα, την Αξιούπολη, στη συνέχεια στην περιοχή Πολυκάστρου και στα χωριά Σουλτουγιαννέικα, Εύζωνοι και Καλίνδρια.

Η 10η αντιμετώπισε τις βουλγαρικές δυνάμεις στη δυτική πλευρά του μετώπου και έπαιξε υποστηρικτικό και καθοριστικό ρόλο για τη νίκη των υπόλοιπων Μεραρχιών στο μέτωπο του Κιλκίς – Λαχανά. Στο ίδιο κείμενο διαφαίνεται μια κάποια συμπάθεια του Μελά προς το μέραρχο Παρασκευόπουλο.

Αναφερόμενος στα γεγονότα του Κιλκίς γράφει: …… Οι Μεραρχίες του κέντρου τον ίδιο καιρό καρφώνονταν στις θέσεις τους, αναχαιτισμένες από την αιμορραγία. Το πεζικό υποχρεωμένο να βγάζει με τη λόγχη τους βουλγάρους από τα χαρακώματά τους – πολλοί μάλιστα δε φεύγανε αλλά τους βρίσκανε λογχισμένους μέσα – είχε απώλειες μεγάλες: Τέσσερις διοικητές συνταγμάτων έχασε αυτή την ημέρα.

Κι ανάμεσα σ΄ αυτούς, τον Καμάρα και τον Διαλέτη. Το Γενικό Στρατηγείο ανήσυχο για την εξέλιξη της μάχης, έβγαλε το απόγευμα καινούργια διαταγή προς τη Δεύτερη, Τρίτη, Τέταρτη και Πέμπτη Μεραρχία να πάρουν με κάθε θυσία τις θέσεις του Κιλκίς πριν σκοτεινιάσει. Όλες οι πυροβολαρχίες έπρεπε να προχωρήσουν και να ζυγώσουν περισσότερο τις εχθρικές γραμμές για να βοηθήσουν αποτελεσματικά το πεζικό. Και τέλος η Δεύτερη Μεραρχία έπρεπε να κυριεύσει με οποιαδήποτε θυσία το ύψωμα 197, βορειοανατολικά του Κιλκίς, για να επιτεθεί κατά του αριστερού των Βουλγάρων και να τους αναγκάσει να υποχωρήσουν.

Ωστόσο, μ΄ όλες τις φρενιασμένες επιθέσεις, μ΄ όλες τις εφόδους του πεζικού και τις ομοβροντίες του πυροβολικού, μ΄ όλο το αίμα πούτρεχε ποτάμι, το σκοτάδι κατέβηκε χωρίς ο εχθρός ν΄ αφήσει τις θέσεις του. Κι η νύχτα γίνηκε κρίσιμη σ΄ όλη τη γραμμή του Κιλκίς ως Λαχανά. …….

Συνεχίζει με τη λεπτομερή περιγραφή των γεγονότων γύρω από το Λαχανά, όπου το κύριο βάρος το είχαν η 1η και η 6η Μεραρχία. Πλήθος επεισόδια, μάχες στα χαρακώματα, στήθος με στήθος. Αξιωματικοί, στρατιώτες αφοσιωμένοι στο καθήκον. Πιστοί στις θέσεις τους αγωνίζονται για τη νίκη, τη δόξα της Πατρίδας. Από όλα όσα ο Μελάς περιγράφει για τη μάχη συγκινητικό είναι το εξής γεγονός:

…. Στο δεξιό των Ευζώνων πολεμούσε με την ίδια θαυμαστή ορμή, το τέταρτο πεζικό σύνταγμα της Πρώτης Μεραρχίας με τον Συνταγματάρχη Παπακυριαζή. Είναι μπατζανάκηδες με το Βελισσαρίου, αλλά, μαλωμένοι από τη μάχη του Σαρανταπόρου, δε μιλιούνται. Τώρα διαγωνίζονταν ποιος θα περάσει τον άλλο στην αντρεία. Μετά την έφοδο το μάτι του Βελισσαρίου πήρε τον λοχαγό Γ. Ζήρα, που ήτανε στο Σύνταγμα του Παπακυριαζή και του φώναξε κοροϊδευτικά:

-Που είναι, βρε Ζήρα, ο διοικητής σου να δει;

-Σκοτώθηκε του αποκρίθηκε ο λοχαγός – δεν είναι πολλή ώρα.

Ο Βελισσαρίου, μετανιωμένος για το κοροϊδευτικό του ύφος και καταλυπημένος πούχασε τον συγγενή του, έκανε τον Σταυρό του.

-Ο Θεός ας τον συγχωρέσει! – μουρμούρισε και τράβηξε στους άντρες του να συνεχίσει την καταδίωξη του εχθρού……..
Ακολουθεί η αναφορά στις πρωτοβουλίες του Βελισαρίου στο μέτωπο, τη συνεργασία του με τους αξιωματικούς Κολοκοτρώνη, Παπαδόπουλο, Πάγκαλο και την καταδίωξη των Βουλγάρων για να καταλήξει στον ελληνικό θρίαμβο. Κατά την καταδίωξη, στη μάχη της Τζουμαγιάς, στο ύψωμα 1378 έπεσε νεκρός και ο Βελισαρίου.

Μάχη Λαχανά (λιθογραφία, ΙΕΕ-ΓΕΣ)

Ο αγώνας στο Κιλκίς, μας λέει ο γνωστός και πολυτάλαντος συγγραφέας ήταν αποτελεσματικός, σκληρός και επιθετικός. Το τίμημα βαρύ : … Πέρασαν τις χιλιάδες οι νεκροί και οι τραυματίες της πρώτης αυτής αποφασιστικής μάχης του Κιλκίς – Λαχανά. Κι ανάμεσα σ΄ αυτούς διοικητές Συνταγμάτων και Ταγμάτων:

Παπακυριαζής, Καμπάνης, Καραγιαννόπουλος, Καμάρας, Κορομηλάς, Διαλέτης – νεκροί – και ο αντισυνταγματάρχης Τερτίπης, διοικητής του δέκατου όγδου, τραυματίας. Έπεσαν ακόμη οι ταγματάρχες Κουτήφαρης, Κατσιμίδης, Ιατρίδης και Χατζόπουλος. Κι αυτό φτάνει να δώσει μια ιδέα για τη λύσσα του αγώνα…… .

Έτσι γράφτηκε η λαμπρή σελίδα της επικής και μοναδικής ιστορικής σημασίας Μάχης του Κιλκίς – Λαχανά. Το έγραψαν και το είπαν πολλοί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Εκατόν πέντε χρόνια μετά το μήνυμα εκείνης της θυσίας διδάσκει και νουθετεί, αρκεί να την μελετούμε και να τη γνωρίζουμε. Μια τέτοια ευκαιρία είναι και ο κατ΄ έτος επετειακός εορτασμός.-

Βιβλιογραφία
Σπύρος Μελάς, Οι πόλεμοι 1912-1913, Αθήνα 1958.
Χρ. Ίντος, Από το Κιλκίς στη Δοϊράνη και στη Στρώμνιτσα, Αθήνα 2013.

Περισσότερα

Γ.Γεωργαντάς: Σύντομα η ολοκλήρωση ηλεκτροφωτισμού στους κόμβους Αμαράντων και Μυριοφύτου – Σ.Σ.Μουριών

Ο αντιπρόεδρος της Βουλής και βουλευτής Κιλκίς Γιώργος Γεωργαντάς, έκανε την ακόλουθη δήλωση: «Το περιφερερειακό συμβούλιο Κεντρικής Μακεδονίας αποφάσισε στη […]

Δείτε ακόμα