Η ανάπτυξη έρχεται με στήριξη και όχι με «στραγγαλισμό», της πραγματικής οικονομίας

Γράφει ο Πόλυς Βασιλειάδης*

Ο ελληνικός λαός περνάει υπομονετικά μια ύφεση τόσο μεγάλη σε βάθος όσο και αυτή του 1929, με την ελληνική όμως να διαρκεί πολλαπλάσιο χρόνο και ακόμη συνεχίζει. Είναι πλέον η μεγαλύτερη καταγεγραμμένη ύφεση παγκοσμίως και μάλιστα σε καιρό ειρήνης.

Ακούγεται, κυρίως από πολιτικούς κύκλους και λιγότερο από οικονομικούς κύκλους, ότι η ύφεση ενδεχομένως να έχει ολοκληρώσει τον κύκλο της. Η ελληνική οικονομία βάση μετρήσεων αναπτύχθηκε κατά 1,3% το 2017 και η κεντρική κυβέρνηση με το ΔΝΤ εκτιμούν ότι η ανάπτυξη του ΑΕΠ θα αυξηθεί στο 2% το 2018 και 2,4% το 2019 αλλά δεν λαμβάνουν υπόψη ότι μπροστά μας έχουμε βουνό ληξιπρόθεσμων χρεών (102 δις έναντι του Δημοσίου και 140 δις έναντι των ιδιωτών προμηθευτών τραπεζών κλπ) καθώς και μεγάλο μέρος επιστροφών που το Δημόσιο αδυνατεί να καταβάλει.

Η κατάρρευσης τη Ελλάδας την τελευταία δεκαετία είναι δραματική και αποτυπώνεται εύλογα στο παρακάτω διάγραμμα. Σε αυτό τον πίνακα, συγκρίνεται η μείωση της ελληνικής παραγωγής τα τελευταία 10 χρόνια σε σχέση με άλλες μεγάλες ιστορικές περιόδους ύφεσης, συμπεριλαμβανομένης της Αμερικανικής Μεγάλης Ύφεσης:

<http://www.capital.gr/Content/ImagesDatabase/44/442ebb2b76634b769974bc9b3a88030a.JPG>
[http://www.capital.gr/Content/ImagesDatabase/44/442ebb2b76634b769974bc9b3a88030a.JPG]

Φυσικά, οι προβλέψεις για την ανάπτυξη στην Ελλάδα θα πρέπει πλέον να εξετάζονται με μεγάλη προσοχή και ενώ η ελληνική οικονομία σε απόλυτους αριθμούς βυθίζεται ακόμα στην ύφεση, κάποιοι συνεχίζουν να προβλέπουν ότι η οικονομική μεγέθυνση θα επιστρέψει “εντός των προσεχών ημερών”. Ωστόσο, ανάπτυξη με συνολικά ληξιπρόθεσμα χρέη 250 δις δεν υφίσταται (είναι οικονομικός κανόνας). Αν λοιπόν δεν βρεθεί η χρυσή τομή, (κατά την εκτίμησή μου) της Αναστολής – παγώματος και διαγραφής σημαντικού μέρους των χρεών τόσο στους Δημόσιους όσο και στους Ιδιωτικούς φορείς, τότε ”χαιρέτα την ανάπτυξη που περιμένεις” για ακόμη μεγαλύτερο διάστημα από όσο περάσαμε.

Και βέβαια αυτό που κανείς δεν αποσαφηνίζει, είναι ότι δεν πρέπει να μπερδεύουμε την οικονομική ανάπτυξη με την κοινωνική ευημερία. Δυστυχώς βάση μεγεθών και υπολογισμών θα χρειαστούν τουλάχιστον 7 έτη συνεχόμενης οικονομικής ανάπτυξης (με ελάχιστο ποσοστό αυτής το 2,5%) ούτως ώστε αυτό να λειτουργήσει επί της ουσίας ανταποδοτικά στην κοινωνία και να αποτυπωθεί σε θετικούς δείκτες ευημερίας.

Σε όλο αυτό το δραματικό σκηνικό έρχεται να προστεθεί ως ασήκωτο βάρος και το συνεχόμενο πρόβλημα των τραπεζών. Tα κεφάλαια δεν επαρκούν για να μπορέσουν οι τράπεζες για να μειώσουν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια όπως είχαν θέσει ως στόχο μέχρι την 31/12/2018 και για αυτό δεν προχωρούν ακόμη σε γενναίες διαγραφές χρεών που ούτως ή άλλως δεν θα λάβουν ποτέ από τους δανειολήπτες.Θα χρειαστούν σίγουρα πρόσθετα κεφάλαια ώστε να καθαρίσουν τους ισολογισμούς τους αλλά η εποχή δυστυχώς δεν βοηθάει προς αυτή την κατεύθυνση.

Υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα για το κατά πόσο μπορούν να επιτευχθούν οι φιλόδοξοι στόχοι μείωσης των NPEs όταν αντίθετα προς κάθε πρόβλεψη οι τυποποιημένες ρυθμίσεις και οι ακατάλληλες πρακτικές τροποποιήσεων αυξάνουν τις συνολικές οφειλές αντί να τις μειώνουν. Και σε όλα αυτά ας μην ξεχνάμε ότι όσο υπάρχουν capital controls καμία τράπεζα ή κανένα κράτος δεν δύναται να αποτελέσει πόλο έλξης για τους επενδυτές (η Fitch εξακολουθεί να βαθμολογεί τις ελληνικές τράπεζες σε επιλεκτική χρεοκοπία). Αν συνυπολογίσουμε και τον αναβαλλόμενο Φόρο (το τονίσαμε και παλαιότερα ότι οι τράπεζες εδώ και 8 έτη τελούν υπό καθεστώς προστασίας και αναβολής πληρωμής φόρων) τότε είναι σοβαρό ζήτημα ότι τα ιδία κεφαλαία τους είναι λογιστικά νούμερα και όχι υπαρκτά κεφάλαια.
Το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής πρόσφατα προειδοποίησε επί λέξη : “οι δημοσιονομικοί στόχοι από φέτος μέχρι και το 2022 είναι διπλάσιοι από τον περσινό στόχο” και “οι στόχοι αυτοί ορίζονται σε όρους πρωτογενούς πλεονάσματος, δεσμεύουν την δημοσιονομική πολιτική και συνεπώς δεν επηρεάζονται από την ελάφρυνση των χρηματοδοτικών αναγκών σε περίπτωση ρύθμισης του χρέους”.

Όποιος έχει έστω και την ελάχιστη αντίληψη του τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή στην πραγματική οικονομία, μπορεί να καταλάβει ότι από το 2019 ως το 2022 έχει ναρκοθετηθεί η οικονομία με υπογεγραμμένα μέτρα τα οποία θα προκαλέσουν τον στραγγαλισμό της παραγωγικής τάξης, με αντάλλαγμα να αφήσει ανέπαφους όποιους διαχειρίζονται ή σιτίζονται από το δημόσιο χρήμα.

Η οικονομία ψυχορραγεί με υπερφορολόγηση, κρεσέντο κατασχέσεων και μπλοκαρίσματος τραπεζικών λογαριασμών, πλειστηριασμούς και capital control που συνεχίζουν να είναι σε ισχύ εμποδίζοντας την φυσιολογική λειτουργία των επενδυτικών κανόνων και της υγειούς οικονομίας. Το τραπεζικό σύστημα αιμορραγεί, ξεγυμνωμένο από την ανεύθυνη οικονομική στάση και την ανεπίδεκτη διαχείριση αφερεγγυότητας που διαχρονικά διακρίνει τα στελέχη του τραπεζικού συστήματος, ενώ τα νοικοκυριά βλέπουν ένα ολοένα και μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός τους, που ξεπερνάει το 50%, να πηγαίνει για πληρωμή του υδροκέφαλου κράτους χωρίς όμως να απολαμβάνουν ανάλογες ανταποδοτικές υπηρεσίες από αυτό.

Χωρίς μεγάλη δυσκολία μπορεί κάποιος να αντιληφθεί και το γενικότερο αρνητικό κλίμα που έχει διαμορφωθεί μετά την καταστροφική για τα εθνικά συμφέροντα ονοματολογική συμφωνία με τα Σκόπια, και η εκατόμβη στην Αττική (πυρκαγιές) η οποία ενσαρκώνει την ανικανότητα του κρατικού μηχανισμού.

Ο κόσμος κουράστηκε. Κουράστηκε να τον κοροϊδεύουν. Κουράστηκε να τον εξαπατήσουν συνεχόμενα. Κουράστηκε να τον αρμέγουν. Κουράστηκε να τον αντιμετωπίζουν σαν να είναι ανόητο δουλικό. Κουράστηκε να του παρουσιάζουν μια εικονική πραγματικότητα ενώ ο ίδιος βιώνει τοξικά στην καθημερινότητα του εν μέσω απειλών αβεβαιότητας και φόβου.
Ερώτημα : Στην Ελλάδα θα ισχύσει επιτέλους ο κανόνας της ελευθερίας επιλογών με ανοίγματα της οικονομίας, απελευθέρωσή της από τα κυκλώματα και αποφασιστικές τομές για την ανάπτυξη και την έξοδό μας από μνημόνια και εποπτείες;

Το ερώτημα δεν πρέπει να εξετάζεται ως προς την απάντηση του, επιβάλλεται. Και δεν έχει προκύψει από το μνημόνιο, την Εποπτεία, τα κόκκινα δάνεια ή τα πλεονάσματα που συμφωνήθηκαν και δεσμεύουν τις ελεύθερες οικονομικές πρωτοβουλίες μέχρι το 2060. Δυστυχώς το πρόβλημά μας δεν προέκυψε ούτε από την χθεσινή, ούτε την σημερινή οικονομική λειτουργία. Προβάλλεται δυσεπίλυτο και πολύπλευρο αλλά μας ακολουθεί σε όλη τη διάρκεια της 45ετούς δημοκρατικής μεταπολίτευσης.

Το αποτέλεσμα ξεκάθαρο. Οι αγορές για τις οποίες τόσα ακούστηκαν τελευταία παραμένουν και πάλι κλειστές για την Ελλάδα και το μνημόνιο συνεχόμενο με διαφορετική ονομασία, εποπτεία λέγεται τώρα.
Το ερώτημα παραμένει, πόσο θα διαρκέσει η ύφεση στην Ελλάδα, πόσο θα διαρκέσει η μείωση των δεικτών ευημερίας, πότε θα υλοποιηθούν οι απαιτούμενες θεσμικές αλλαγές και πόσα κεφάλαια ακόμη εις βάρος των φορολογουμένων θα χρειαστούν οι τράπεζες για να ξεκινήσουν επιτέλους αυτό που όφειλαν να κάνουν…..να στηρίζουν δηλαδή την πραγματικά οικονομία και όχι να ”ασελγούν” εις βάρος της με την ανοχή (αν όχι την στήριξη) των εποπτικών τους αρχών, επιδιώκοντας μόνο κέρδη και bonus για τους μετόχους και τα στελέχη τους, πρόσκαιρα όμως όπως αποδείχθηκε.

* Οικονομολόγος – πρώην τραπεζικός διευθυντής, υπεύθυνος επιχειρήσεων επιμελητηρίου Κιλκίς