Οδ. Δημητριάδης: Μέγας μαέστρος μεταξύ των μεγάλων του κόσμου

Η ζωή και το έργο του Οδ. Δημητριάδη είναι αδύνατον να συμπυκνωθεί σ’ ένα άρθρο. Σταχυολογούμε μόνον ορισμένα σημεία-σταθμούς της προσωπικής και επαγγελματικής του πορείας, που δείχνουν το επίπεδο της μουσικής παιδείας του και το μέγεθος της ψυχής ενός ανθρώπου, για τον οποίο ως Έλληνες έχουμε κάθε λόγο να αισθανόμαστε περήφανοι.

Ο Δημητριάδης γεννήθηκε στις 7 Ιουλίου το 1908 στο Βατούμι της Γεωργίας, από την οικογένεια του Έλληνα εμπόρου Αχιλλέα Δημητριάδη (1862-1932), που μετανάστευσε από τα Σούρμενα του Πόντου στο Βατούμι της Γεωργίας. Μητέρα του ήταν η Καλλιόπη, το γένος Ευφραιμίδη. Στην οικογένειά του, πλην των γονιών του, υπήρχαν και τέσσερα αδέρφια και τέσσερες αδερφές.

Ο Δημητριάδης από πολύ νωρίς έδειξε την κλίση του προς τη μουσική. Σε ηλικία μόλις 6 ετών, ως ο Βενιαμίν της οικογενείας μαθαίνει από τις αδερφές του να παίζει πιάνο. Και στα δέκα του έχει καλές επιδόσεις στο βιολί. Στην ηλικία των 15-16 του ετών μελετά σύνθεση και παίζει πιάνο σε προβολές ταινιών βουβού κινηματογράφου. Το πρώτο του έργο το έγραψε σε ηλικία μόλις 17 ετών. Ήταν μια οπερέτα στα ποντιακά με τίτλο «Οι πρόσφυγες στην Ελλάδα».

Από το 1926 έως το 1930 ο Δημητριάδης σπουδάζει στο Ωδείο της Τιφλίδας. Και μετά την αποφοίτησή του διορίζεται ως υπεύθυνος σπουδών στην ανώτερη μουσική σχολή στο Σοχούμι. Με την ιδιότητά του αυτή συγκροτεί στο Σοχούμι συμφωνική ορχήστρα. Το 1933 εισάγεται στο Ωδείο του Λένινγκραντ, αποσπώντας, μάλιστα, ειδικό χρηματικό βραβείο. Επιστρέφοντας το 1936 στο Σοχούμι εργάστηκε ένα χρόνο ως διευθυντής της μουσικής σχολής και αρχιμαέστρος της ορχήστρας.

Ο Δημητριάδης είναι ένας από τους σπάνιους μαέστρους που συνδυάζει με επιτυχία την αγάπη για το θέατρο όπερας και την αφοσίωση στη συμφωνική δραστηριότητα. Ως λαμπρός μαέστρος στις όπερες, γνωρίζει σε βάθος την ιδιομορφία της τέχνης του τραγουδιού. Αυτό, όμως, που εκπλήσσει στη φυσιογνωμία του Δημητριάδη είναι η καταπληκτική σύμπτωση των μουσικών και ανθρώπινων προσόντων του. Πρόκειται για έναν άνθρωπο ψυχικά γενναιόδωρο, με σπάνια καλοσύνη, με ψηλό μορφωτικό επίπεδο και έντονη ιδιοσυγκρασία, ικανό να ενδιαφέρεται και να βοηθά τον πλησίον του.

Το 1937 ο Δημητριάδης κλήθηκε να εργαστεί ως διευθυντής ορχήστρας στο Θέατρο Όπερας Παλιασβίλι της Τυφλίδας, από το 1943 διετέλεσε υφηγητής κι από το 1965 καθηγητής του Ωδείου. Μεταξύ του 1947 και του 1952 διετέλεσε αρχιμαέστρος της Κρατικής Συμφωνικής Ορχήστρας της Γεωργίας. Την περίοδο αυτή δίνει συναυλίες (εκτός από τις ετήσιες στη Μόσχα) σε πολλές μεγάλες πόλεις της πρώην ΕΣΣΔ (Λένινγκραντ, Κίεβο, Χάρκοβο, Εριβάν, Μπακού κ.ά). Επίσης, πραγματοποιεί δίμηνη περιοδεία σε Βραζιλία, Αργεντινή, Χιλή, Περού, Βενεζουέλα. Μεγάλη στιγμή της σταδιοδρομίας του ήταν η εμφάνισή του στο πόντιουμ της Ορχήστρας της Όπερας της Βιέννης.

«Παίζοντας με τον Οδ. Δημητριάδη έχεις την αίσθηση ότι έχεις φτάσει στο ανώτερο σημείο της τεχνικής και μουσικής απόδοσης του έργου: -Ποτέ δεν ξανάκουσα την Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης έτσι όπως ακούγεται στις συναυλίες με τον Οδ. Δημητριάδη. Νομίζω πως κάθε Μαέστρος θα έπρεπε να έχει ως πρότυπο τον Οδ. Δημητριάδη, όχι μόνον για την τέχνη της διεύθυνσης ορχήστρας αλλά και για το θαυμάσιο χαρακτήρα και τη Μεγαλοσύνη του», γράφει ο δρ. Π. Τσακαλίδης σε άρθρο αφιερωμένο στον Οδυσσέα Δημητριάδη.

Ο Δημητριάδης ταξίδεψε επανειλημμένώς στην Ελλάδα: πρώτη φορά το 1959 ως αντιπρόεδρος του συνδέσμου φιλίας «ΕΣΣΔ – Ελλάδα». Χάρις σ’ αυτό το ταξίδι μπόρεσε ύστερα από πολλά χρόνια, να συναντηθεί με τους συγγενείς και τους φίλους του, καθώς, και να διευθύνει ορχήστρα χρησιμοποιώντας τη μητρική του γλώσσα. Στην Αθήνα ανέβασε τις όπερες του Τσαϊκόφσκι «Ευγένιος Ονέγκιν» και «Ντάμα Πίκα». Μετά την ανατροπή της χούντας επισκέπτεται κάθε χρόνο την Ελλάδα, ενίοτε και συχνότερα, όπου διευθύνει ορχήστρες και αποκαθιστά στενές επαφές με μουσικούς.

Το 1965 αναδεικνύεται σε βασικό μαέστρο του φημισμένου θεάτρου Όπερας και Μπαλέτου Μπολσόι στη Μόσχα. Στην Ολυμπιάδα της Μόσχας, το 1980, αναλαμβάνει την θέση του διευθυντή του μουσικού μέρους της και βραβεύεται με το μετάλλιο «Για την ηρωική δουλειά». Επίσης, είναι καθηγητής της Μουσικής Ακαδημίας της Μόσχας και της Τυφλίδας, καθώς και καθηγητής στο Ωδείο της Μόσχας.

Κατά την περίοδο της Μόσχας, η Κρατική Ορχήστρα της Σοβιετικής Ένωσης, υπό τη διεύθυνση του Οδυσσέα Δημητριάδη πραγματοποίησε περιοδείες στις ΗΠΑ, τον Καναδά, το Μεξικό, την Ισπανία, τη Γαλλία, τη Ρουμανία, την Ουγγαρία, την Ελλάδα κ.α. Ήταν μαέστρος πολλών εξαιρετικών φιλαρμονικών και συμφωνικών ορχηστρών όπερας. Ανάμεσα σ’ αυτές είναι η Κρατική Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΣΣΔ, η Ακαδημαϊκή Ορχήστρα της Φιλαρμονικής Μόσχας, η Μεγάλη Συμφωνική Ορχήστρα του Ραδιοφώνου, η Συμφωνική Ορχήστρα του θεάτρου Μπολσόι (Μόσχας), η διακεκριμένη ορχήστρα της Ρωσικής Ομοσπονδίας, η Ακαδημαϊκή Συμφωνική Ορχήστρα της Φιλαρμονικής του Λένινγκραντ, η ορχήστρα της Κρατικής Όπερας της Βιέννης, οι ορχήστρες της Αθήνας, Θεσσαλονίκης, Βερολίνου, Πράγας, Βουδαπέστης, Βουκουρεστίου, Σόφιας και του Μπουένος-Αϋρες. Στον Οδ. Δημητριάδη αποδίδονται πάνω από έξι χιλιάδες συναυλίες και έργα.

Τα τελευταία τριάντα χρόνια η Ελλάδα κατείχε μια από τις κυριότερες θέσεις στη δραστηριότητα του Οδ. Δημητριάδη ως διευθυντή ορχήστρας. Η σημαντική συμβολή του στον πολιτισμό της Ελλάδας αναγνωρίστηκε από τον ελληνικό λαό και την κυβέρνηση της Ελλάδας. Το 2002 από το Υπουργείο Πολιτισμού της Ελλάδας του απονέμεται ο τίτλος του επίτιμου μαέστρου της Κρατικής Συμφωνικής Ορχήστρας των Αθηνών.

Από το 1993 είναι μόνιμος κάτοικος της Ελλάδας. Η Ελλάδα – μια από τις πιο αγαπητές σελίδες της ζωής του, κατέχει σημαντική θέση στη δημιουργία, την καρδιά και στη σκέψη του. Από το 1964 και μετά, σχεδόν κάθε χρόνο, και κάποτε δυο-τρεις φορές το χρόνο, έρχεται και ο ίδιος για τουρνέ, οδηγούμενος από την αγάπη στους συμπατριώτες του και την Ελλάδα. Ο ρόλος του είναι ανεκτίμητος σε ό,τι αφορά την προβολή των έργων πολλών Ελλήνων συνθετών: Μ. Καλομοίρη, Σ. Σαμάρα, Μ. Παλάντιου, Οδ. Μιχαηλίδη, Α. Ευαγγελάτου, Μ. Θεοδωράκη, Α. Ξένου και άλλων.

Μεταξύ του 1968-70 οργανώνει συναυλίες στη Μόσχα, το Λένινγκραντ και το Κίεβο αφιερωμένες στον Μίκη Θεοδωράκη, λόγω της σύλληψης και εξορίας του από την Ελλάδα. Νωρίτερα, το 1962 πραγματοποίησε την πρώτη εκτέλεση του συμφωνικού ποιήματος «Ο Διγενής δεν πέθανε» του Α. Ξένου στη Μεγάλη Αίθουσα Τελετών της Κρατικής Μουσικής Ακαδημίας της Μόσχας.

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του επιστρέφει στην Τιφλίδα στο οικογενειακό του περιβάλλον και στις 27 Απριλίου 2005 τελειώνει το μακρύ του ταξίδι της ζωής του σε αυτή τη ζωή σε ηλικία 97 ετών. (Πηγή: «Ονομαστοί Έλληνες στις χώρες της πρώην Σοβιετικής ένωσης τον 20ο αιώνα», Θεοχάρη Χ. Κεσσίδη, Εκδοτικός οίκος αδερφών Κυριακίδη α.ε.), «Οδυσσέας Δημητριάδης – Μαέστρος, δάσκαλος, μουσικοσυνθέτης», Νίκου Τιφτικίδη, σε άρθρο βασισμένο στο βιβλίο αυτό, από τον Δρ. Παύλο Τσακαλίδη, www.oraman.eu, Επιμέλεια Ελένη Κεφαλληνού).