Το μήνυμα των «Θεοτοκείων» του σεβασμιωτάτου κ.κ. Δημητρίου
Γράφει ο σεβασμιώτατος κκ Δημήτριος-Μητροπολίτης Γουμενίσσης, Αξιουπόλεως και Πολυκάστρου
Ιδού τα φετινά “Θεοτόκεια”, εκκλησιαστικές και πολιτιστικές πράξεις “κοινωνίας”. Είναι η συνάντηση όλων μας, τόσων και τόσων ανθρώπων, με ποικιλία κινήτρων.
Με την Παναγία τη Γουμένισσα στο επίκεντρο του χωροχρόνου μας, είτε τυπικά και λεκτικά είτε υπαρξιακά και αληθινά.
Κι από το δικό Της χωροχρόνο (που είναι πλέον και αιώνιος, αλλά και συγκαταβατικά “δικός μας” χωροχρόνος σήμερα), ερχόμαστε στο συνάμα και στο συναμεταξύ με τον Υιό Της.
Κάποτε ήταν πανηγύρι ενθουσιασμού, ακόμη και σε χρόνια δίσεκτα.
Σήμερα απόμεινε μονάχα σαν άλλο ένα όνειρο διαφυγής με χορούς και γλέντια• διαφυγής από το “στερητικό σύνδρομο” που οι τρανοί του κόσμου επιβάλλουν όπου γης, κι εδώ στην πατρίδα μας.
Απαρτισμένο από πλήθος επιμέρους εκδηλώσεις, παρά ταύτα αποτελεί ένα δείγμα “του πολιτισμού μας, που είναι κουλτούρα της πτώσεως” [γέρων Σωφρόνιος, Περί Πνεύματος και ζωής, σ. 13].
***
Ο πολιτισμός του κόσμου μας διαθέτει θαυμάσιους πρωταθλητές της (μικρο- και μακρο-) επιστήμης και της τέχνης και της φιλοσοφίας. Εποικοδομούν στην κοινωνούμενη ευφυΐα των προηγούμενων γενεών, με τέτοια άλματα που ίσως ούτε κι η Ιστορία θα προλάβει να τα εμβιώσει, έστω κι αν “ο σφυγμός της Ιστορίας είναι αργός” [Άρθουρ Κέστλερ].
Παράλληλα, όμως, ο σύγχρονος πολιτισμός (και ο χωροχρόνος μας) απειλείται από τους ευφυέστατους διαχειριστές των διαδικτυακών οικονομικών πολέμων• από την οικολογική καταστροφή σε οριακούς δείχτες• από μαζικούς θανάτους αθώων σε απόσταση αναπνοής από μας κι από το ορατό ενδεχόμενο ενός τρίτου παγκοσμίου πολέμου, με τις γνωστές (από τους προηγούμενους πολέμους) περιφερειακές συνθήκες προώθησης.
Η κεντρική ιδέα της πανανθρώπινης ζωής ―αναλογικά― δεν είναι τόσο ιστορία πολιτισμού, όσο ιστορία πολέμων, με ληστοπειρατές στην εμπράγματη και κυρίως στην ενυπόστατη πανανθρώπινη ευτυχία. Δεν είναι τόσο ιστορία διαβίωσης και επιβίωσης, όσο ιστορία βίας και αποβίωσης. Δεν είναι τόσο ιστορία δημιουργίας, όσο ιστορία φθοράς, διαφθοράς, καταστροφής…
Τόσοι και τόσοι προηγούμενοι αιώνες ανθρώπινης ύπαρξης επί γης μας αφήνουν για περιήγηση και… μελέτη κυρίως ερείπια από τη διαχρονική και διεποχική διαπάλη.
Σπουδάζουμε την “δική μας” ανθρωπότητα από περιέργεια, σαν να μην ήταν “δική μας”. Σπουδάζουμε την “δική μας” ανθρωπινότητα με εργαλεία αρχαιολογίας, παρά οντολογίας• με εργαλεία περιέργειας και όχι έγνοιας και στοργής.
Η επιστημονική πρόοδος του εικοστού και ήδη του εικοστού πρώτου αιώνα αλαζονεύεται μεν για τις ανακαλύψεις της πυρηνικής ενέργειας και της μεγάλης έκρηξης και του σωματιδίου Χίγκς, αδιαφορεί όμως για τον πολυΰπόστατο Άνθρωπο (με κεφαλαίο “Α”, όπως θα θεολογούσε ο γέρων Σωφρόνιος).
Μέχρι και σήμερα βλέπουμε να επιβιώνει ο Άνθρωπος επί γης πολυδιασπασμένος. Σαν να μην έχουμε την ίδια ουσία. Σαν να μην έχουμε “λόγο ύπαρξης” την ενότητα, αλλά την αλληλο-εκμετάλλευση, αλληλο-ϋπονόμευση, αλληλο-εξόντωση: αυτό μαθαίνουμε με χίλιες-δυό επιστημονικές μεθόδους ανά τον κόσμο, μέχρι τούτο δω το δευτερόλεπτο της ιστορίας. Μεθόδους παγκόσμιας πολιτικής οικονομίας η μάλλον πολεμικής οικονομίας. “Ο θάνατός σου, ζωή μου”, όχι με τον τρόπο του Σωτήρα, που διαλαλεί στο υποστατικό μας βάθος την οντολογική Του υποστατική αυτοθυσία μέχρι θανάτου.
***
Εδώ στην πατρίδα μας, προχωρεί η φυλετική αλλοίωση, αντάμα με την κάθετη δημογραφική έκπτωση και τη συνεχή μετανάστευση, αναπόφευκτες αιτίες εσωτερικών συγκρούσεων εκποίησης για το μέλλον.
Κι από κοντά, μια αδυσώπητη μαζική πολιτιστική ισοπέδωση, πίσω από τη μάσκα της διοικητικής και οικονομικής εξομοίωσης… Καταντούμε “μετανάστες” στην ίδια τη χώρα μας, ανασπώντας διαιώνιες ρίζες. Μέσα σε 100 η και 200 χρόνια ελευθερίας, διακινδυνεύουμε ο,τι δεν έσβησαν τα 400 και 500 χρόνια σκλαβιάς.
Ξεπουλάμε και τη γλώσσα μας και το “πετσί μας” και την ψυχή μας. Μικρή απόδειξη, οι εκκωφαντικοί ρυθμοί που προτιμούμε, η γύμνια που περιφέρουμε, η επιδημία της οικογενειακής αποδόμησης, η μεταποίηση της παιδείας σε εργαλείο γνωσιμαχίας δίχως αρετή κ.ο.κ.
Ο πολιτισμός μας απόμεινε να αναπαράγει “φόρμες”, εξωτερικά μουσειακά σχήματα, αντί να σφύζει από έλλογη δημιουργικότητα, από μια δυναμική αφομοιωτική διαλεκτική προς τις διεθνικές αγορές.
Κι από την πατροπαράδοτη πίστη, τι κρατούμε;
Στα δικά μας μέτρα “σαρκώθηκε” η Αποκάλυψη του Αιωνίου, του Ακτίστου, του Σωτήρα για όλον τον κόσμο. Κι αντί να το χαιρόμαστε, αντί να το θέλουμε να ζήσουμε όλες τις “λεπτομέρειες” του Μυστηρίου, αδιαφορούμε, αγνοούμε, κρατούμε μονάχα ελάχιστα θρησκειακά στοιχεία ωσάν “στοιχειά”: δυό-τρία μυστήρια σαν ιδιωτικές θρησκειακές τελετές (!), τη θεία μετάληψη για το καλό (!), τις αρτοκλασίες, τις λιτανείες, τα “κουρμπάνια”. Χωρίς να “εκκλησιαζόμαστε” προς τον μοναδικό Θεό και Σωτήρα μας, χωρίς να “κοινωνούμε” το μυστήριο της ζωής Του.
Ερείπια ενός άλλου, πιο αδυσώπητου, πολέμου…
***
Γυρεύουμε αγωνιστές, ψάχνουμε πρωταθλητές αντίστασης (αν όχι νίκης και υπέρβασης), για τόσα σκηνικά πολυειδούς πάλης• και δεν βρίσκουμε.
Γιατί δεν βρίσκουμε;
Γιατί ψάχνουμε σε “διαδικτυακούς τόπους”, όχι όμως στη μόνη σωστή “διεύθυνση”: στην ιστορία της σωτηρίας μας.
Είναι τόσο κοντά μας ο μεγάλος Θεός και σωτήρας μας! Κι εμείς εθελοτυφλούμε στην παρουσία Του.
Είναι τόσο κοντά μας η Μητέρα της σωστικής ενανθρώπησής Του! Κι εμείς κωφεύουμε στα δικά Της χτυποκάρδια.
Είναι τόσο κοντά μας η ζωή Του, η ζωή Της! Κι εμείς παλεύουμε να πιαστούμε από εκδοχές θανάτου.
Τι είναι ο “χρόνος” και ο “χώρος” της ύπαρξης του καθενός μας και όλων μας;
Η ―καλύτερα― τι είναι “ο ζωντανός χρόνος” και ο “ζωντανός χώρος” της ζωντάνιας του καθενός μας και όλων μας; [βλ. π. Δημητρίου Στανιλοάε, Ο Θεός είναι αγάπη, μτφρ. Νικ. Ματσούκα, εκδ. Π. Πουρναρά 1983].
Αντανακλούν τη συνεχή ορμή μας, όχι όμως για να κατακτήσουμε (όπως θέλει διαρκώς η πλανεύτρα παγκόσμια ιστορία μέχρι τούτη τη στιγμή). Αντανακλούν τη συνεχή ορμή μας να ξεπεράσουμε πραγματικά τον εαυτούλη μας και να φτάσουμε σε σχέση με την αληθινή πηγή της ύπαρξης και της ζωής. «Αυτός που θα εξασφαλίσει τη ζωή του, θα τη χάσει• και αυτός που θα χάσει τη ζωή του μόνο για μένα, θα την κερδίσει» [Ματθ. 10: 39].
Ο χωρο-χρόνος μας δόθηκε, για να προχωρήσουμε με φιλότιμο αυτοπροσφοράς το δρόμο της Αγάπης-Χριστός σε αναφορά λατρείας και μεθέξεως προς την Τριαδική Κοινωνία-Τριαδικός Θεός.
Αυτόν τον δρόμο ως χωρο-χρόνο τέλειας κοινωνίας μας τον πρωτο-έδειξε ο Υιός του Θεού, όταν μας έφτιαξε “κατ᾽ εικόνα και καθ᾽ ομοίωσή Του”. Μας τον ξανα-έδειξε, όταν έγινε ο Ίδιος “οδός και αλήθεια και ζωή” για το χωρο-χρόνο της ύπαρξής μας.
Αυτόν τον δρόμο ως χωρο-χρόνο τέλειας κοινωνίας μας τον διδάσκει η Μεγάλη Μάνα μας, η Δέσποινα του κόσμου, η ελπίδα μας, το προσφύγιό μας. Τον έζησε η Ίδια και τον ξαναζεί, αγαπώντας τον καθένα μας και όλους μας.
Αυτό το “μας”, το “ημών”, αγκαλιάζει η πλατειά καρδιά Της• που χώρεσε την συγκατάβαση του Θεού “υπέρ ημών”.
Αδελφοί μου,
αρκετά ξεπλανευτήκαμε στο “εγώ” της αυτοτέλειας και στο “εμείς” των διεκδικήσεων της φαινομενικής ζωής. Όσοι ζουν τον χωρο-χρόνο τους μ᾽ αυτήν την ανυποστατική εκτροπή, είτε παραμένουν “υποδοχές θανάτου” είτε γίνονται “εργαλεία θανάτου” είτε φτιάχνουν “συνθήκες θανάτου”. Όσο πολιτισμένα κι αν μας φαίνονται όλα αυτά.
Ας επιχειρήσουμε με πληρότητα πίστης να ζήσουμε το χρόνο μας και να γεμίσουμε το χώρό μας με τη συνεχή ορμή προς το Χριστό μας.
Αυτό είναι το πραγματικό γλέντι, το αληθινό πανηγύρι, η όντως εορτή, όπου λαχταράει να μας συνεκκλησιάσει η Παναγία μας η Γουμένισσα, η Παντάνασσα όλου του κόσμου, η Κυρά των Αγγέλων, η Θεοτόκος Μητέρα του Χριστού μας.
Εμπρός, για ένα αισιόδοξο, λυτρωτικό, σωτήριο ξεκίνημα. Από τα φετινά “Θεοτόκεια”.
