Λαός που χάνει τη γλώσσα του παύει να είναι λαός

Η αρχαία ελληνική γλώσσα είναι νοητική, έχει λογική δομή, ιστορική συνέχεια και υπάρχει ενσωματωμένη στη νέα. Λέμε π.χ. τη λέξη ηλικία αλλά οι περισσότεροι δεν γνωρίζουμε ότι παράγεται από το αρχαίο ρήμα «κίω», που σημαίνει προχωρώ, ακολουθώντας σταθερή πορεία. Μιλούμε για υποβρύχιο, αλλά αγνοούμε ότι έχει μέσα της τη λέξη βρυξ (αιτ. «βρύχα», που σημαίνει το βάθος της θάλασσας). Λέμε περιδέραιο, αλλά ξεχάσαμε τη λέξη «δέρη» που σημαίνει λαιμός. Ότι στην πλημμύρα ή αλμύρα το β’ συνθετικό (μύρα) σημαίνει θάλασσα. Ότι η κατάληξη «-αια» στις λέξεις Νίκαια ή Φώκαια, σημαίνει γη. Καθημερινά χρησιμοποιούμε αρχαίες λέξεις χωρίς να το ξέρουμε. «Όποιος χωρίς την γνώσιν της Αρχαίας επιχειρεί να μελετήση και ερμηνεύση την νέαν ή απατάται ή απατά», μας λέει ο Αδ. Κοραής.

Η αρχαία ελληνική είναι γλώσσα σαφής κι ακριβής. Κάθε της λέξη διαφερει από την άλλη και, κατά τον Αμμώνιο, συνώνυμα η ελληνική λώσσα δεν έχει. Άλλο π.χ. το ναυαγώ κι άλλο το βυθίζομαι. Το πρώτο από το ναυς+άγνυμι, που σημαίνει ότι το καράβι βουλιάζει, επειδή σπάει. (άγνυμι = σπάω), ενώ βυθίζομαι, σημαίνει ότι βουλιάζω, διχως να σπάω. Η κραιπάλη από τη μέθη διαφέρει. Η κραιπάλη αφορά στην προηγούμενη ημέρα, ενώ η μέθη στην ίδια. Το ρήμα ορκίζομαι από το ρήμα όμνυμι διαφέρει. Άλλο η λέξη πένης κι άλλο η λέξη πτωχός, άλλο ο κόσμος κι άλλο η οικουμένη. Παραπλήσιες έννοιες υπάρχουν πολλές χωρίς να είναι απόλυτα ίδιες.

Η κατάργηση του πολυτονικού συστήματος έβλαψε την αρχαία ελληνική. Η δασεία αν και καταργήθηκε, στην προφορά εξακολουθεί να υπάρχει, όπως στη λέξη εφημερίδα. Λέμε ειρκτή, αλλά σε σύνθετη μορφή λέμε κάθειρξη. Το «θ» της λέξης είναι η δασεία που έφυγε. Το ρήμα είργω με ψιλή σημαίνει εμποδίζω την είσοδο. Το ίδιο ρήμα με δασεία σημαίνει εμποδίζω την έξοδο. Η λέξη άγος με ψιλή και η λέξη άγος με δασεία έχουν διαφορετική σημασία. Με ψιλή σημαίνει ανοσιούργημα και με δασεία σεβασμό. Βλέπεις την περισπωμένη στο κύμα και είναι σαν να βλέπεις το ίδιο το κύμα, λέει ο Ελύτης.

Ήταν λάθος που καρατομήθηκε το τελικό «ν». Το γράμμα «ν» δονεί το νου, γράφει ο Πλάτων και συμφωνεί με την άποψη αυτή η σύγχρονη ψυχιατρική. Η απομάκρυνση του τελικού «ν» δημιουργεί ασάφεια. Αλίμονο, αν λέγαμε στη γενική πληθυντικού (τω γραμμάτων, επειδή ακολουθεί λέξη με «γ») και δεν λέγαμε «των γραμμάτων»! Κανένας Ηρώδης δε θα τολμούσε να διατάξει τέτοια γενοκτονία, όπως αυτή του τελικού -ν εκτός κι αν του ’λειπε η οπτική του ήχου, τονίζει ο Ελύτης. Ούτε και νομίζω ότι η φράση με το «νι» και με το «σίγμα» ειπώθηκε τυχαία.

Η αρχαία ελληνική είναι το τελειότερο δημιούργημα που επινόησε ποτέ ο ανθρώπινος νους. Αυτό το θεϊκό δημιούργημα ονοματοθετών και ονοματουργών θέλει ο Φίλης να περιορίσει, μειώνοντας τις ώρες διδασκαλίες της αρχαίας ελληνικής από την Α΄ τάξη του Γυμνασίου και χαρακτηρίζοντας την διδασκαλία αυτής παρά φύσιν.

Η αρχαία ελληνική είναι η μητέρα της νέας ελληνικής. Η νεοελληνική είναι κόρη από μεγάλη γενιά, μας λέει ο Θεοτοκάς. Η σχέση μάνας και κόρης είναι ιερή. Δεν κόβεται. Αντίθετα ενισχύεται, όταν διδάσκεται, μάλιστα, σε εκατοντάδες γυμνάσια και λύκεια στον κόσμο. Στη Γαλλία γίνονται διαδηλώσεις ενάντια στην κατάργησή της.

Η ελληνική γλώσσα δεν είναι ούτε νέα ούτε αρχαία. Είναι μία και ενιαία, θα μας πει ο εξαίρετος φιλόλογος και συγγραφέας Αντώνης Αντωνάκος. Η αρχαία της μορφή της είναι ο πυλώνας του γλωσσικού μας οικοδομήματος. Το ρήμα στην αρχαία ελληνική έχει συνολικά 337 ρηματικούς τύπους, όταν η αγγλική έχει μόνον τέσσερις. Το 60% των λέξεων που χρησιμοποιούμε στις μέρες μας έχει ρίζα ομηρική. «Από την εποχή που μίλησε ο Όμηρος ως τα σήμερα, μιλούμε, αναπνέουμε και τραγουδάμε στην ίδια γλώσσα», τονίζει ο Σεφέρης.

Στον υπουργό Φίλη δεν καταλογίζω αφέλεια, αλλά σκοπιμότητα και αναρμοδιότητα στα θέματα παιδείας. Είναι εθνικά και ιστορικά επικίνδυνος, όπως με εκείνες τις παντελώς ανιστόρητες δηλώσεις του, αναφορικά με τη γενοκτονία ή μη των Ποντίων. Επιπλέον, κάνει ζημιά και στην Αριστερά, που ως έννοια παραπέμπει ετυμολογικά στη λέξη άριστος, πόρρω απέχουσα των δυνατοτήτων του.

Να θυμίσω, τέλος, στον Έλληνα υπουργό παιδείας τα λόγια του Στέφανου Νεμάνια, βασιλιά της Σερβίας: «Πρόσεξε, αγαπητό μου παιδί τη γλώσσα όπως την πατρίδα σου. Μια λέξη μπορεί να χαθεί, όπως μια πόλη, όπως η χώρα, όπως η ψυχή. Οι χώρες και τα κράτη δεν κατακτώνται μόνο με τα σπαθιά, αλλά και με τις γλώσσες. Ένας λαός που έχει χάσει τις λέξεις του παύει να είναι λαός.