Η Καλίνδρια Κιλκίς και το κτήμα Χαρίση

Γράφει ο Χρήστος Ίντος

Η Καλίνδρια είναι οικισμός του δήμου Κιλκίς, βρίσκεται ΒΔ του Χέρσου και αριστερά της οδού Κιλκίς – Δοϊράνης. Το όνομά της προέρχεται από την αρχαία πόλη της Μακεδονίας Καλίνδοια.

Στη θέση του σημερινού οικισμού αναφέρεται προϊστορική κατοίκηση. Η ίδια αρχαία πόλη αναφέρεται ως ανήκουσα στην αρχαία Μυγδονία. Κάποιοι αρχαιολόγοι την τοποθετούσαν στην περιοχή της σημερινής Ποντοηράκλειας (Δήμου Παιονίας), στον λόφο της Τσαουσίτσας, απ΄ όπου έχουν προέλθει αξιόλογα αρχαιολογικά ευρήματα.

Το αρχαίο όνομα Καλίνδοια στα χρόνια της μακραίωνης τουρκικής σκλαβιάς έγινε Κιλινδίρ και με αυτό ως και σήμερα σχεδόν είναι γνωστός ο οικισμός στον οποίο αναφερόμαστε. Σήμερα, επίσημα φέρει το όνομα Καλίνδρια. Στα διάφορα αρχειακά έγγραφα, εκτός από τις γραφές που προαναφέρθηκαν, συναντάται ως Κιλιντίρ, Κιλίνδριον και Κιλινδρία.

Στην νεότερη ελληνική ιστορία η Καλίνδρια ήταν κέντρο τομέα, εξόρμησης και εφοδιασμού των ελληνικών ανταρτικών σωμάτων του Μακεδονικού Αγώνα. Σε αυτό συνετέλεσαν η θέση που κατείχε ο οικισμός, το φρόνημα των κατοίκων του, η διερχόμενη από εκεί σιδηροδρομική γραμμή Θεσσαλονίκης – Κωνσταντινούπολης, η ενωτική γραμμή της σιδηροδρομικής γραμμής που προαναφέρθηκε με εκείνη της Θεσσαλονίκης – Σκοπίων και το κτήμα Χαρίση, στο οποίο θα αναφερθούμε στη συνέχεια.

Σημαντική ήταν η συμβολή των κατοίκων του οικισμού στον αγώνα κατά των ξένων προπαγανδών και των συμμοριών που δρούσαν στους καζάδες (διοικήσεις) Αβρέτ Χισάρ (Γυναικοκάστρου) και Δοϊράνης. Φαινομενικά υπέκυψαν στο βουλγαρικό κομιτάτο την περίοδο 1903-1904, αλλά από το έτος εκείνο και μετέπειτα ενισχύθηκε το φρόνημά τους με την αποστολή στην περιοχή ελληνικών ένοπλων τμημάτων, στα οποία ηγούνταν αξιωματικοί και υπαξιωματικοί του Ελληνικού Στρατού.

Οι κάτοικοι το 1905 από τον Brancoff θεωρούνται «Ελληνίζοντες Πατριαρχικοί» ανερχόμενοι σε 312, και από τον Χαλκιόπουλο «Ορθόδοξοι Έλληνες» 266 τον αριθμό.

Στην περιοχή το 1904 έδρασαν τα ανταρτικά σώματα των Θεόδωρου Ζήγρα και Ιωάννη Σακελλαρόπουλου, το 1904-1905 του Νικόλαου Τόμαρου, το 1908 του Αλέξανδρου Ευρυθιώτη ή Αϊβαλιώτη, του Ιωάννη Ευστρατιάδη και άλλων. Από καλά εδραιωμένη και ασφαλή θέση της ελληνικής υπόθεσης στην Καλίνδρια παρακολουθούνταν η κίνηση στο τότε Κιλκίς, όπου δεινοπαθούσε η ελληνική κοινότητα, η δε πόλη είχε καταστεί κέντρο ξένων προπαγανδών.

Επίσης από το κέντρο της Καλίνδριας παρακολουθούνταν οι κινήσεις και οι δράσεις των κομιτατζήδων στις λίμνες Αρτζάν και Αματόβου. Αυτές μισθώνονταν στους κομιτατζήδες από τις τότε οθωμανικές διοικητικές αρχές και αποτελούσαν σταθμό προώθησης των κομιτατζήδων στη λίμνη των Γιαννιτσών. Από την Καλίνδρια τα ελληνικά ένοπλα σώματα προωθούνταν βορειανατολικά, στο όρος Κερκίνη (Μπέλες) και στις περιοχές Σιδηροκάστρου και Σερρών.

Την ίδια περίοδο σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε το κτήμα Χαρίση που βρίσκονταν στον ίδιο οικισμό. Ήταν αγροτική έκταση με επιβλητική έπαυλη. Βοηθούσε τα ελληνικά ένοπλα σώματα παρέχοντάς τους στέγη, τρόφιμα, οπλισμό και άλλες διευκολύνσεις.

Η οικογένεια Χαρίση ήταν γνωστή από τα χρόνια της τουρκοκρατίας. Μέλη της έζησαν και έδρασαν στη Δυτική Μακεδονία, τη Θεσσαλονίκη, την Ευρώπη και σε πόλεις των Βαλκανίων. Ο Παύλος Χαρίσης, ομογενής στη Βουδαπέστη, συνέβαλε στη σύσταση των «Χαρισείων κληροδοτημάτων» στην ιδιαίτερη πατρίδα του, την Κοζάνη. Ο Θεαγένης Χαρίσης, από την Αυστριουγγαρία, ίδρυσε στη Θεσσαλονίκη το 1863 το «Θεαγένειο» Νοσοκομείο, ενώ ο αδερφός του Δημήτριος το 1899 ίδρυσε το «Χαρίσειο Γηροκομείο».

Στο Νοσοκομείο κληροδότησε μέρος της περιουσίας του, όπως το ίδιο έκανε και η Πουλχερία Πρασακάκη, γόνος της ίδιας οικογένειας. Το κτήμα της Καλίνδριας ήταν περιουσιακό στοιχείο του Γεωργίου Χαρίση.

Κατά τον Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο (1913) η βίλα Χαρίση της Καλίνδριας στέγασε το Στρατηγείο της 10ης Ελληνικής Μεραρχίας υπό τη διοίκηση του Στρατηγού Λεωνίδα Παρασκευόπουλου. Από εκεί διευθύνονταν οι επιχειρήσεις της μάχης της Δοϊράνης του 1913 με νικηφόρα για τον Ελληνικό Στρατό αποτελέσματα.

Τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1918) χρησιμοποιήθηκε από τις συμμαχικές δυνάμεις (Γάλλους και Άγγλους), από τον χειμώνα του 1915 μέχρι και το καλοκαίρι του 1918, για τις επιχειρήσεις στο Μακεδονικό Μέτωπο και τη μάχη Δοϊράνης του Σεπτεμβρίου του 1918.

Η Καλίνδρια με τους φιλοπάτριδες κατοίκους της, τον ομώνυμο Σιδηροδρομικό Σταθμό και το κτήμα Χαρίση είχε σημαντική συνεισφορά σε μεγάλες στιγμές της νεότερης Ελληνικής Ιστορίας. Το όνομά της παρά τις παραφθορές του παρέμεινε και παραμένει το ίδιο από τα προϊστορικά χρόνια ως σήμερα.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Αθανάσιος Α. Αγγελόπουλος, Αι ξέναι προπαγάνδαι εις την επαρχίαν Πολυανής κατά την περίοδον 1870-1912, ΕΜΣ – ΙΜΧΑ, Θεσσαλονίκη 1973.
Χρήστος Π. Ίντος – Βασίλειος Δ. Χαραλαμπίδης, Η περιοχή του Ν. Κιλκίς από την αρχαιότητα ως τα νεότερα χρόνια, σύντομη ιστορική αναφορά, Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Κιλκίς, Κιλκίς 1994.
Χρήστος Π. Ίντος, Κέντρα οργάνωσης και δράσεις των Ελλήνων στο Νομό Κιλκίς κατά την περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα, ανάτυπο, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Ο Μακεδονικός Αγών, εκατό χρόνια από το θάνατο του Παύλου Μελά, (12-13 Νοεμβρίου 2004), Μακεδονική Βιβλιοθήκη, αριθ. 100, Θεσσαλονίκη 2006.
Του ιδίου, ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ 1912-1913, ΓΕΓΟΓΟΝΟΤΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΠΑΙΟΝΙΑΣ, Από την απελευθέρωση της Γουμένισσας στους αγώνες της 10ης Μεραρχίας. Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών – Δήμος Παιονίας, Θεσσαλονίκη 2012.
Του ιδίου, ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ 1912-1913, Από το Κιλκίς στη Δοϊράνη και στη Στρώμνιτσα, εκδόσεις ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ, Αθήνα 2013.
Του ιδίου, 100 ΧΡΟΝΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, Ιστορικό και φωτογραφικό λεύκωμα για την περίοδο 1912-1913, Περιφερειακή Ενότητα Κιλκίς, Κιλκίς 2013.
Του ιδίου, Ο Μεγάλος Πόλεμος, 1914-1918, στον Ν. Κιλκίς (ανέκδοτη εργασία).
Θωμαή Σαββαπούλου, Αρχαιολογική περιήγηση στον Νομό Κιλκίς, από τα προϊστορικά μέχρι τα παλαιοχριστιανικά χρόνια, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κιλκίς, Κιλκίς 1998.