Τα προσωπικά δεδομένα εν κινδύνω

14 Αυγούστου, 2022

Γράφει ο Παναγιώτης Ηλίας Τζιτζιλής

Τα πρόσφατα γεγονότα με την παρακολούθηση ενός εκ των πολιτικών αρχηγών της χώρας , και μάλιστα του τρίτου μεγαλύτερου κόμματος εγείρει αρκετά ερωτήματα. Η απόπειρα παρακολούθησης του κινητού του αρχηγού του ΠΑΣΟΚ, ήταν ένα απαράδεκτο γεγονός, μια προσβολή κατά της ίδιας της δημοκρατίας. Προκειμένου ωστόσο να κατανοήσουμε το προαναφερθέν συμβάν, θα πρέπει να αναλυθεί περεταίρω η έννοια των προσωπικών δεδομένων, ο συσχετισμός τους με το δημοκρατικό πολίτευμα , αλλά και η σημασία τους στην σύγχρονη εποχή.

Καταρχάς θα πρέπει να οριστεί η έννοια των προσωπικών δεδομένων, για την προστασία των οποίων έχει χυθεί αρκετό μελάνι. Κάθε άτομο προσδιορίζεται από ένα σύνολο πληροφοριών, που αφορούν είτε την προσωπικότητά του και τον καθορισμό της, όπως η ηλικία, οι σεξουαλικές προτιμήσεις, οι πολιτικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις, είτε σχετίζονται με ευρύτερες δραστηριότητες του ατόμου, όπως για παράδειγμα οι οικονομικές δραστηριότητες. Πρόκειται ουσιαστικά για πληροφορίες που συγκροτούν την μοναδικότητα ενός ατόμου και το διαφοροποιούν από τα υπόλοιπα, πληροφορίες που αφορούν το υποκείμενο των δεδομένων. Όλες αυτές οι πληροφορίες, καθώς και πολλές άλλες , οι οποίες χρησιμεύουν για την ταυτοποίηση ενός προσώπου, εμπίπτουν στην ευρύτατη έννοια των προσωπικών δεδομένων, υποκατηγορία της οποία είναι τα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα , που χρησιμεύουν κυρίως για τον αυτοπροσδιορισμό του ατόμου. Για την αποσαφήνιση των εν λόγω εννοιών, χρήσιμη είναι η παράθεση μερικών ακόμα παραδειγμάτων. Ο αριθμός της αστυνομικής ταυτότητας, ο αριθμός φορολογικού μητρώου, οι φωτογραφίες και λοιπό οπτικοακουστικό υλικό ενός ανθρώπου, αποτελούν ένα μέρος της έννοιας των προσωπικών δεδομένων. Αντίθετα , ειδικότερες πληροφορίες που αφορούν, λόγου χάρη, ποινικές διώξεις και καταδίκες ενός ατόμου, πληροφορίες για την ένταξή του σε κάποια συνδικαλιστική οργάνωση ή για την προσωπική του ζωή και υγεία, εμπίπτουν στην έννοια των ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων και υπάγονται σε ειδικό νομικό καθεστώς.

Αφού, λοιπόν αναλύθηκε, όσο το δυνατόν ευσύνοπτα, η έννοια των προσωπικών δεδομένων, αξίζει να γίνει μνεία και στα νομικά ερείσματα προστασίας τους. Καταρχήν, η προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα βαίνει σε κανόνες συνταγματικής περιωπής, όπως η αρχή της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας του ατόμου, η αρχή της προστασίας της ιδιωτικής του ζωής και η αρχή του απορρήτου των επικοινωνιών. Ωστόσο , με την ταχεία ανάπτυξη της τεχνολογίας και με την είσοδο της ανθρωπότητας στην τέταρτη βιομηχανική επανάσταση, ανέκυψε η ανάγκη εξειδίκευσης του νομικού καθεστώτος προστασία τους, καθώς αρκετές προσωπικές πληροφορίες βρέθηκαν εκτεθειμένες στην οικειοποίηση και επεξεργασία οποιουδήποτε κακόπιστου. Η ανάγκη αυτή καλύφθηκε πρώτα από όλα με τον νόμο 2472/1997 , απόρροια μια συναφούς κοινοτικής οδηγίας, και εν συνεχεία με μια πλειάδα νομοθετημάτων του ελληνικού κράτους και οδηγιών της Ευρωπαϊκής ένωσης. Συνεπώς, σε μια εποχή όπου οι παραβιάσεις των προσωπικών λογαριασμών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και των διευθύνσεων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και όχι μόνο, παραβιάζονται με μεγάλη ευκολία από επαγγελματίες πληροφορικούς, εύκολα γίνεται κατανοητός ο λόγος για τον οποίο αποδίδεται τόσο μεγάλη σημασία στα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα και ιδίως στην προστασίας τους.

Τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα αποτελούν αναντίρρητα κομμάτι της ιδιωτικής ζωής του ατόμου και η διασφάλισή της αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της δημοκρατίας. Πράγματι, η διατήρηση του απορρήτου της ιδιωτικής ζωής, αποτελεί ένα νευραλγικό κομμάτι της έννοιας της ατομικής ελευθερίας και κατα συνέπεια της δυνατότητας που έχει το άτομο να αναπτύσσει ελεύθερα την προσωπικότητά του. Αυτό συνεπάγεται την διαμόρφωση ενός δικού του μοναδικού τρόπου θέασης των πραγμάτων και κοσμοθεωρίας, γεγονός ιδιαίτερα σημαντικό για την διάπλαση των πολιτικών του πεποιθήσεων και κατ’ επέκταση των εκλογικών του προτιμήσεων. Ετσι, η παραβίαση της ιδιωτικότητας, πράγμα σύνηθες στην εποχή μας, οδηγεί στην διαμόρφωση ενός κλίματος φόβου, με αποτέλεσμα να περιορίζονται υπερβολικά και αναίτια οι προσωπικές ελευθερίες των πολιτών. Ένα τέτοιο κλίμα απάδει προς μια σύγχρονη δημοκρατία και προσιδιάζει περισσότερο σε ολοκληρωτικά καθεστώτα, τα οποία φημίζονται για την καλλιέργεια κλίματος φόβου και αστυνομοκρατίας και για την καταπάτηση κάθε έννοιας ατομικών δικαιωμάτων και προσωπικών ελευθεριών.

Επανερχόμενοι στο θέμα της επικαιρότητας και έπειτα από την προηγηθείσα ανάλυση, μπορούμε να κατανοήσουμε την κρισιμότητα της κατάστασης. Η συναίνεση για την άρση του απορρήτου των επικοινωνιών του κ.Ανδρουλάκη , από όπου και αν δόθηκε είναι επιεικώς απαράδεκτη και μας γυρνά πίσω δεκαετίες. Ας ελπίσουμε ότι μετά τις σχετικές καταγγελίες στη δικαιοσύνη και την σύγκληση της επιτροπής θεσμών και διαφάνειας της Βουλής, η όλη υπόθεση θα διαλευκανθεί και οι υπαίτιοι θα βρεθούν προ των ευθυνών τους. Πάντως με αφόρμηση το σχετικό συμβάν θα πρέπει να ξεκινήσει η συζήτηση αυστηροποίησης των συνεπειών της παραβίασης της ιδιωτικότητας των πολιτών – μερικά μέτρα έχει λάβει ήδη η Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και η ελληνική πολιτεία τα τελευταία χρόνια – καθώς επίσης και για την εφεύρεση νέων λογισμικών ασφαλείας από τους ειδικούς, για την προστασία των προσωπικών δεδομένων.

Βιβλιογραφία :