Γ.Μάνος: «Ξεριζώθηκαν το ’22, ξενιτεύτηκαν το ’60. Η ψυχή τους όμως έμεινε πίσω»
Κυκλοφόρησε στα βιβλιοπωλεία το νέο βιβλίο του κιλκισιώτη συγγραφέα, Γιώργου Μάνου και σας προκαλεί σε καλοκαιρινή ανάγνωση.
Ένα ιστορικό μυθιστόρημα με την αφηγηματική γραφή του Γιώργου Μάνου γι’ αυτούς που «Ξεριζώθηκαν το ’22, ξενιτεύτηκαν το ’60. Η ψυχή τους όμως έμεινε πίσω» όπως είναι και ο τίτλος του βιβλίου.
Γράφει ο Γεώργιος Μάνος*
«Ξένες βουλές κανόνισαν
εμείς να γεννηθούμε “στην Πατρίδα”,
τα παιδιά μας στην Ελλάδα
και τα εγγόνια μας στη Γερμανία.
Τρεις γενιές, τρεις πατρίδες!
Το συλλογιέσαι;»
Ύστερα απ’ τους εκφοβισμούς ολόκληρων χωριών, την εξαφάνιση τη νύχτα ιερωμένων, δασκάλων και δημογερόντων, τις σφαγές και τις θανατώσεις αθώων, τη στρατολόγηση των ανδρών στα τάγματα εξόντωσης, τους βιασμούς γυναικών μπροστά στα μάτια των οικείων τους, τις αρπαγές περιουσιών και μικρών παιδιών, τους βίαιους εξισλαμισμούς, τις απελάσεις και τους εκτοπισμούς των Ελλήνων της Ανατολής, η λήξη του Μεγάλου Πολέμου το 1918 βρήκε την οικογένεια του παπα-Θεοχάρη απ’ την Προποντίδα αποδεκατισμένη. Όσοι κατάφεραν να επιζήσουν είχαν σκορπίσει σε ανατολή και δύση, χωρίς να γνωρίζει ο ένας την τύχη των άλλων. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, κάποιοι κάτω από περιπετειώδεις συνθήκες ήρθαν πρόσφυγες στην Ελλάδα. Όμως, πριν καλά καλά σταθούν στα πόδια τους, τους βρήκαν πάλι χρόνοι δίσεκτοι με πόλεμο, κατοχή κι εμφύλιο. Η φτώχεια έγινε θηλιά στο λαιμό τους. Η νέα πατρίδα δεν μπορούσε να θρέψει τα παιδιά της. Μόνη λύση, να πάρουν των ομματιών τους και να ξενιτευτούν. Η οικογένεια του παπα-Θεοχάρη ξανασκόρπισε. Η πρώτη γενιά πρόσφυγες, η δεύτερη μετανάστες. Άραγε θα ξανανταμώσουν ή θα χαθούν οριστικά, όπως συνέβη με πολλές προσφυγικές οικογένειες;
«Τώρα (Ιανουάριος 1972), να δούμε τι θα γενεί με τα εγγονάκια μου. Πολεμούμε, κι εγώ κι οι γονείς τους, να τα μάθουμε ποιες είναι οι ρίζες τους. Γιατί, άμα καρτερείς απ’ το κράτος!… Αυτό, απ’ την ώρα που πατήσαμε στην Ελλάδα, ήθελε βια τη βια να λησμονήσουμε τις πατρίδες μας, θαρρείς και ήρθαμε απ’ το πουθενά. Αυτοί που έσβησαν τις πατρίδες μας απ’ το χάρτη, πολέμησαν να σβήσουνε και την ιστορία μας. Να μην ακούγεται τίποτα “για την Πατρίδα”. Στα βιβλία δεν γράφτουνε ούτε μιαν αράδα. Τα τραγούδια μας στο ράδιο δεν ακούγονται. Και τι απομνήσκει; Να κάμουμε εμείς αυτό που δεν κάμνει το κράτος. Να μάθουμε εμείς την ιστορία μας και τ’ αντέτια* μας στα εγγόνια μας. Τα κρένουμε συχνά, από πού ήρθαμε… ποιοι είμαστε… Πολεμούμε να βαστήξουμε “την Πατρίδα” ζωντανή.
»Μα αυτό δεν είναι εύκολο πράμα. Ακούνε “για την Πατρίδα” και μπερδεύονται. Δυσκολεύονται να ξεχωρίσουνε την αλήθεια απ’ το παραμύθι. Ποια είναι η πατρίδα για ένα ελληνάκι που ζει στη Γερμανία; Με ρωτάει κι η εγγόνα μου, η Λίνα, που έκλεισε τα εννιά: “Γιαγιά, εμείς, αλήθεια, από πού είπες ότι είμαστε;”. Έλα, τώρα, και μίλα! Τι ν’ αποκριθείς; Πώς να καταλάβει η καημένη ότι οι ρίζες μας είναι μακριά, στην Ανατολή; Ότι η γιαγιά της σήμερα θα χαιρόταν τον λαμπερό ήλιο και το μυρωμένο αγέρι της Προποντίδας, αντί για τη μούχλα και την καταχνιά της Γερμανίας; Ότι ξένες βουλές κανόνισαν, εμείς να γεννηθούμε “στην Πατρίδα”, τα παιδιά μας στην Ελλάδα και πολλά απ’ τα εγγόνια μας στη Γερμανία; Ότι τρεις γενιές γυρνούμε σαν τους τσιγγάνους από τόπο σε τόπο, δίχως να στεριώνουμε; Τρεις γενιές, τρεις πατρίδες! Το συλλογιέσαι;
»Και πόση βάση μπορούν να δώσουν τα εγγονάκια μου σ’ αυτά που λέμε εμείς για τις ρίζες μας, όταν ολόγυρα ακούνε για άλλα πράματα, πιο φανταχτερά, πιο λιμπιστικά, και όλα αυτά, πατρίδες, ρίζες και γονικά μοιάζουνε ξεπερασμένα και παλιομοδίτικα; Όταν αξία έχουνε οι παράδες, τα μάρκα, το αυτοκίνητο, το βιβλιάριο; Κι όμως, πρέπει να μάθουνε πως κι οι δικές τους οι ρίζες είναι στ’ αγιασμένα χώματα της Ανατολής. Εκεί που είναι παραχωμένοι οι δικοί μας οι άνθρωποι. Πως, εκεί, δεν είναι μονάχα η πατρίδα του παππού και της γιαγιάς, είναι και η δικιά τους, και να καμαρώνουνε γι’ αυτό».
