Αρθρογραφία

Τα όρια και η πειθαρχία στη ζωή του παιδιού

Από τη στιγμή που ένα παιδί γεννιέται, εμείς ως γονείς του αναλαμβάνουμε την απόλυτη ευθύνη για την ασφάλεια, την υγεία και τη σωστή ανάπτυξή του.

Τα παιδιά κάθε ηλικιακής ομάδας έχουν ανάγκη από όρια.

Πώς αντιλαμβανόμαστε όμως αυτή την έννοια των ορίων;

Πώς την ορίζουμε και τι σημαίνει;

Η οριοθέτηση της συμπεριφοράς είναι αυτό που βοηθά το παιδί να κατανοήσει τους κανόνες και τις προσδοκίες των γονέων του. Τα όρια που τίθενται στη συμπεριφορά καθορίζουν επίσης την ισορροπία της δύναμης και της εξουσίας στις οικογενειακές σχέσεις και συνιστούν ένα ουσιώδες στοιχείο στην ανατροφή των παιδιών.

Πολλές μελέτες αναφέρουν ότι όταν οι γονείς θέτουν σταθερά όρια, τα παιδιά μεγαλώνουν έχοντας μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, σε αντίθεση με τα παιδιά στα οποία επιτρέπεται να συμπεριφέρονται όπως τους αρέσει. Τα παιδιά με καλή προσαρμογή έχουν τρυφερούς, περιποιητικούς και υποστηρικτικούς γονείς, οι οποίοι ασκούν έλεγχο με λογικό τρόπο. Ο σταθερός έλεγχος που δεν περιορίζει τις ευκαιρίες για πειραματισμό και επιτρέπει την αυθόρμητη έκφραση σχετίζεται με την ανεξαρτησία του παιδιού.

Αρχικά, τα όρια πρέπει να τίθενται με σταθερότητα και σεβασμό. Από την άλλη μεριά τα όρια καθορίζονται με ευελιξία και αγάπη και όχι με την επιβολή του φόβου ή της τιμωρίας. Επίσης, βασική προϋπόθεση της επιτυχημένης επιβολής των ορίων είναι η αυτοπεποίθηση που αισθάνεται ο γονέας όταν θέτει κάποιο όριο καθώς και η καταπολέμηση των συνοδών ενοχών που πολύ συχνά καθορίζουν ένα μεγάλο ρεπερτόριο των συμπεριφορών των γονέων.

Τα όρια πρέπει να είναι κατανοητά από τα παιδιά. H ζωή με τα παιδιά απαιτεί να αναθεωρήσουμε κάποιες συνήθειές μας, και βέβαια να «ξεβολευόμαστε» πότε-πότε.

Όταν λέμε «μη», θα ήταν καλό η απαγόρευση αυτή να έχει κάποια λογική και να μπορεί να γίνει κατανοητή από το παιδί. Όταν απαιτούμε από το παιδί να μην καθίσει στο χώμα για να μη λερωθεί, να μη σκαρφαλώσει όπως τα άλλα παιδιά στο πεζούλι γιατί μπορεί να πέσει, να καθίσει πολλή ώρα ήσυχο για να μη μας ενοχλήσει, να μην αγγίξει τίποτα γιατί μπορεί να κάνει ζημιά, τότε το κάνουμε αναίσθητο απέναντι στα «μη» και υπονομεύουμε τη δυνατότητα να δεχθεί κάποια όρια που είναι πραγματικά ουσιώδη για την ασφάλειά του και τις σχέσεις του με τους άλλους. Οι πρώτοι άνθρωποι στους οποίους το παιδί δοκιμάζει τα όριά του είναι οι γονείς.

Όρια ανάλογα με την ηλικία
Τα όρια που θέτουμε είναι διαφορετικά σε κάθε ηλικία και αυτό είναι σημαντικό να το γνωρίζουν τα παιδιά. Αυτό είναι περισσότερο αναγκαίο στην περίπτωση που υπάρχουν αδέρφια: το μεγαλύτερο παιδί έχει άλλες δυνατότητες, άλλα δικαιώματα και παράλληλα άλλες υποχρεώσεις⋅ το μικρότερο παιδί πρέπει να γνωρίζει ότι οι περισσότερες απαγορεύσεις που θέτουμε αφορούν στις σημερινές δυνατότητές του και παύουν να ισχύουν, όταν αυτό μεγαλώσει λίγο. Για το λόγο αυτό και πρέπει με τα μικρότερα παιδιά να χρησιμοποιούμε τη φράση «Όχι ακόμα».

Όρια ανάλογα με το περιβάλλον

Τα όρια διαφέρουν ανάλογα με τις συνθήκες και το περιβάλλον (σχολείο, σπίτι). Αυτό ισχύει και για τους ενήλικες (εργασία, σπίτι, κοινωνικές συναναστροφές). Το σημαντικό είναι το παιδί να μάθει ότι πρέπει να σεβόμαστε τους κανόνες σε κάθε περίσταση. Όμως, αν στο σπίτι δεν υπάρχουν σαφή όρια και κανόνες, το παιδί δύσκολα δέχεται την ύπαρξή τους στο σχολείο και στην κοινωνία. Πρέπει εμείς να λειτουργήσουμε ως πρότυπο για τα παιδιά μας.

Πώς θέτουμε τα όρια
Ο τρόπος με τον οποίο θέτουμε τα όρια εξαρτάται από την ηλικία του παιδιού. Καλό είναι επίσης να χρησιμοποιούμε τη φράση «Δεν πρέπει να …» παρά το «Δε θέλω να …».

Στα πολύ μικρά παιδιά τα όρια πρέπει να τίθενται με σαφή και απλά λόγια και πάντα να συνοδεύονται από την επεξήγηση, το «γιατί». Για παράδειγμα «Δεν πρέπει να βάζεις το χέρι στην πρίζα, γιατί είναι επικίνδυνο». Στα μεγαλύτερα παιδιά εξηγούμε το λόγο για τον οποίο θέτουμε τα όρια, απαντάμε σε ερωτήσεις, χωρίς όμως να μπαίνουμε σε παιχνίδια επιβολής της εξουσίας.

Εμείς, ως γονείς, έχουμε την εξουσία και κανείς δε μας την αμφισβητεί παρά μόνο ο εαυτός μας. Εμείς έχουμε την ευθύνη και παίρνουμε τις αποφάσεις. Στις αποφάσεις αυτές πρέπει να είμαστε σταθεροί και συνεπείς, ακόμα και αν κάποια από τις αποφάσεις είναι άδικη. Αυτό δε σημαίνει ότι είμαστε άκαμπτοι. Το να γίνει κάποια παραχώρηση ή το παιδί να μας πείσει για κάτι, δεν είναι ένα γεγονός που μας αποδυναμώνει. Αντιθέτως, τέτοια περιστατικά περνούν στα παιδιά το μήνυμα ότι είναι σπουδαίο να έχουν επιχειρήματα και με αυτόν τον τρόπο να πετυχαίνουν αυτό που επιθυμούν (και όχι με γκρίνια, απαίτηση, κλάμα και θυμό). Αρκεί αυτό να μη συμβαίνει συστηματικά και σε πολύ σοβαρά θέματα, γιατί τότε φαίνεται σα να μην ξέρουμε και εμείς οι ίδιοι τι κάνουμε.

Όριο στα όρια
Θα πρέπει και εμείς να βάζουμε ένα όριο στα όρια που θέτουμε. Δεν λέμε όχι σε όλα (π.χ. «Μη σκαρφαλώνεις», «Μην τρέχεις», «Φόρα ρούχα»), αλλά ιεραρχούμε λογικά. Όταν το παιδί καταφέρνει κάτι και διαψεύδει τις απαγορεύσεις, τότε πρέπει να το αποδεχτούμε και να πούμε «Μου αποδεικνύεις ότι έχεις μεγαλώσει αρκετά για να τα βγάλεις πέρα. Πρέπει να νιώθεις πολύ περήφανος!».

Τα όρια δεν πρέπει να εμποδίζουν το παιδί να μεγαλώσει, αλλά να το ακολουθούν στο μεγάλωμά του. Για παράδειγμα, όταν το παιδί μαθαίνει να περπατάει, αρχικά το κρατάμε και από τα δύο χέρια. Σιγά σιγά, η βοήθεια που του παρέχουμε περιορίζεται στο ένα χέρι, αργότερα είμαστε κοντά του με τα χέρια μας γύρω από το σώμα του χωρίς όμως να το στηρίζουμε και τελικά το παιδί απομακρύνεται και προχωράει μόνο του.

Για το πέρασμα του δρόμου, αρχικά κρατάμε το παιδί από το χέρι, μεγαλώνοντας απλά προχωράμε δίπλα του, μετά το κοιτάμε να προχωράει και στο τέλος τα καταφέρνει μόνο του!

Ρίσκο
Είναι λογικό ως γονείς να ανησυχούμε για τους κινδύνους. Όμως, το παιδί διαθέτει μηχανισμούς αυτοσυντήρησης και εφόσον δεν τους υποκαταστήσουμε, τότε λειτουργούν και εξελίσσονται. Η υπερπροστασία καταργεί τη φυσική αυτοσυντήρηση και κρατάει τα παιδιά σε κατάσταση ανωριμότητας. Ας αποδεχτούμε ότι αυτός που δεν κινδυνεύει από τίποτα, είναι αυτός που δε ζει πια. Άρα το να ζούμε είναι ένα ρίσκο!!!

Πειθαρχία
Αμέσως μετά την αγάπη, το σπουδαιότερο δώρο του γονιού προς το παιδί είναι η αίσθηση της πειθαρχίας. Οι περισσότεροι γονείς παραδέχονται ότι είναι πολύ σημαντικό να θέτουν όρια, εντούτοις ένα από τα δυσκολότερα εγχειρήματά τους είναι να βάλουν σε πράξη αυτήν την παραδοχή και μάλιστα με τρόπο σταθερό και αποτελεσματικό.

Όταν και οι δυο γονείς δουλεύουν όλη μέρα και λείπουν από το σπίτι, απεχθάνονται να εφαρμόζουν κανόνες πειθαρχίας τις λιγοστές ώρες που βρίσκονται με τα παιδιά τους. Όμως τότε είναι που πολλές φορές τα παιδιά θα δοκιμάσουν την προκλητική τους συμπεριφορά.

Πειθαρχία σημαίνει διδασκαλία, όχι τιμωρία. Χωρίς πειθαρχία, τα παιδιά, ήδη από το δεύτερο έτος, συμπεριφέρονται σαν να είναι κακομαθημένα. Η σταθερή πειθαρχία που αφορά σημαντικά ζητήματα δεν αποτελεί απειλή για την προσωπικότητα του παιδιού. Ίσα-ίσα, είναι μέρος της πορείας του προς την αυτογνωσία.

Περισσότερα

ΟΙ ΑΠΟΚΡΙΕΣ ΣΤΟ ΠΡΟΠΟΛΕΜΙΚΟ ΚΙΛΚΙΣ

Οι Απόκριες, οι τρεις εβδομάδες πριν τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή, γιορτάζονταν στο προπολεμικό Κιλκίς με ζωηρότητα και ευθυμία, ιδίως την τελευταία […]

Κινηματογράφοι της Γουμένισσας

Οι πρώτες κινηματογραφικές προβολές στη Γουμένισσα έγιναν από συνεργεία κρατικών και στρατιωτικών υπηρεσιών που περιέρχονταν την ύπαιθρο για να παρουσιάσουν […]

Δείτε ακόμα

Την ημέρα της Γυναίκας

Με την παγκόσμια ημέρα της Γυναίκας (8 Μαρτίου) συνέπεσε η επίσκεψη της υπουργού εσωτερικών Νίκης Κεραμέως στον νομό Κιλκίς. Δεν […]

Πραγματικοί… «αστέρες»

Παρατηρώντας το πρόγραμμα τοπικής αθλητικής δραστηριότητας του τελευταίου διαστήματος καθώς και κοινωνικών ή πολιτιστικών εκδηλώσεων, που διοργανώνονται στον νομό, το […]