Προσεχώς… γονείς: Αντιδράσεις και συναισθήματα κατά την εγκυμοσύνη

Γράφει η Έλλη Φρεγγίδου

Η ανακοίνωση σε ένα ζευγάρι ότι περιμένει παιδί αποτελεί ένα νέο που προκαλεί ποικίλες αντιδράσεις. Αν και σύνηθες πλέον γεγονός, η κυοφορία πάντα αποτελεί για τα ζευγάρια μία κρίσιμη φάση στη ζωή τους, γιατί απαιτεί νέες ψυχοκοινωνικές προσαρμογές σε όλους τους τομείς της ζωής τους, όπως η ταυτότητα του Εγώ τους, η συνειδητοποίηση του ρόλου τους, ο ίδιος ο συζυγικός ρόλος που έχουν αναλάβει, το μητρικό ή πατρικό αντίστοιχα ένστικτο, το οποίο τους ξυπνά ακόμα και οι εργασιακές τους σχέσεις.

Ο προσανατολισμός και τα συναισθήματα της εγκύου υφίστανται τρεις διαδοχικές διαφοροποιήσεις καθώς προχωρεί η εγκυμοσύνη, οι οποίες αντιστοιχούν στα τρία τρίμηνά της.

Στο πρώτο τρίμηνο, η εγκυμοσύνη δεν είναι εμφανής για τους άλλους και αποτελεί το κρυφό προσωπικό μυστικό της μητέρας για το οποίο και η ίδια αρχικά αμφιβάλλει μέχρι να επιβεβαιωθεί πλήρως. Στη φάση αυτή η μητέρα στρέφεται προς τον εαυτό της και στα όσα συμβαίνουν μέσα της παρακολουθώντας με θαυμασμό όλες αυτές τις αλλαγές.

Στο δεύτερο τρίμηνο, η μέλλουσα μητέρα αρχίζει να σκέφτεται λιγότερο τον εαυτό της και περισσότερο το παιδί που έχει μέσα της. Η εγκυμοσύνη είναι πλέον μία αντικειμενική πραγματικότητα. Η ίδια η μητέρα νιώθει τα πρώτα σκιρτήματα του παιδιού από τις κινήσεις του γεγονός που συντελεί στη σύνδεση με το παιδί της. Συχνά, με το σύζυγό της κάνει όνειρα για το παιδί. Έτσι, λοιπόν, στη φάση αυτή ο προσανατολισμός της μέλλουσας μητέρας έχει ως επίκεντρο το μωρό.

Στο τρίτο και τελευταίο τρίμηνο της εγκυμοσύνης, η προοπτική πάλι αλλάζει. Αρχίζει η αγωνία και εντείνεται η ανυπομονησία για το τέλος, αφού έχει ξεκινήσει η αντίστροφή μέτρηση για το σωματικό διαχωρισμό. Επίκεντρο γίνεται τώρα και το παιδί και ο εαυτός της. Η μητέρα αγωνία για τους πόνους και τις ωδίνες του τοκετού, καθώς και για την κατάσταση του μωρού. Έχει επενδύσει συναισθηματικά σε αυτό, έχει κάνει όνειρα και έχει ελπίδες για το μέλλον του, ανησυχεί μήπως το χάσει ή δε γεννηθεί γερό λόγω επιπλοκών. Στη φάση αυτή το «εγώ» και «αυτό» γίνονται «ΕΜΕΙΣ».

Γενικότερα, η εγκυμοσύνη ακόμα και κάτω από τις πιο ευνοϊκές συνθήκες, αποτελεί μία φάση έντονων αμφιταλαντεύσεων, ανησυχιών, αμφιβολιών και φόβων τόσο για το παιδί όσο και για την ίδια τη μητέρα.
Η εγκυμοσύνη και η γέννα είναι μια περίοδος αλλαγής και έντασης όχι μόνο για τη γυναίκα, αλλά και για τον άνδρα. Μερικές φορές τα ανδρικά συναισθήματα μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα, καθώς το θαύμα της ανθρώπινης ζωής λαμβάνει χώρα στην κοιλιά της γυναίκας. Προφανώς, αυτό δίνει μια ιδιαίτερη διάσταση στη σχέση της μητέρας με το αγέννητο ακόμα παιδί, ένα έντονο συναίσθημα το οποίο ο πατέρας δεν μπορεί να έχει.

Ο πατέρας του παιδιού πρέπει να πάρει τη μεγάλη απόφαση και να συμμετάσχει στην εγκυμοσύνη και τη γέννα. Όταν έχει ενεργητικό ρόλο, νιώθει πιο κοντά στη γυναίκα του και γίνεται συναισθηματικά και ψυχολογικά υπεύθυνος και αναμειγμένος στη ζωή του παιδιού του.

Βρέθηκε ότι τα παιδιά, των οποίων ο πατέρας είχε ενεργό συμμετοχή στην ανατροφή τους, από την πρώτη στιγμή ήταν πιο κοινωνικά και περισσότερο ικανά να αντιμετωπίσουν καταστάσεις στρες σε σχέση με παιδιά τα οποία δεν είχαν τέτοια μεταχείριση από τον πατέρα τους. Όσο πιο πολύ ασχολείται με τη φροντίδα και την ανατροφή του παιδιού ο πατέρας τους πρώτους έξι μήνες, τόσο καλύτερη κινητική εξέλιξη θα έχει αυτό το παιδί.

Είναι σημαντικό στη σχέση τους με το παιδί και οι δύο γονείς να συμβάλλουν ο καθένας με το δικό του ξεχωριστό τρόπο. Συνήθως, η μητέρα θα δώσει την ασφάλεια, τη στοργή, τη θαλπωρή που χρειάζεται το παιδί ενώ ο πατέρας θα προσφέρει το αίσθημα της ελευθερίας, την ανεξαρτησία, την κατανόηση του κόσμου. Φυσικά δεν υπάρχουν στεγανά στο τι θα δώσει ο καθένας αλλά το σημαντικό είναι ο καθένας με τον τρόπο του να προσφέρει στο παιδί το καλύτερο δυνατό.

Με την εγκυμοσύνη η δυάδα «γυναίκα-άνδρας» διευρύνεται με την προσθήκη του νέου μέλους και γίνεται πλέον τριάδα «μητέρα-πατέρας-παιδί» που παρουσιάζει μία εντελώς διαφορετική ψυχοδυναμική και ουσία. Ας μην ξεχνάμε πως ο ρόλος του γονέα, τόσο της μητέρας, όσο και του πατέρα, είναι καθοριστικός και ίσως ο πιο σημαντικός για το άτομο στην πορεία της ζωής του.