Ο χωρισμός, η συνεπιμέλεια και η ευτυχία του παιδιού μου

Γράφει η Έλλη Φρεγγίδου

«…είδα τα νεύρα μου σιγά σιγά να σπάνε
με καλοσύνη και στοργή να με χτυπάνε.
Για το καλό μου, για το καλό μου,
ώσπου δεν άντεξε στο τέλος το μυαλό μου…»
(Για το καλό μου, 1986, Γιάννης Μηλιώκας)

Τους τελευταίους μήνες είναι έντονη η συζήτηση γύρω από το ζήτημα της συνεπιμέλειας και το επερχόμενο νομοσχέδιο που την αφορά. Εκατοντάδες μπαμπάδες αλλά και (λιγότερες αναλογικά) μαμάδες αναμένουν γεμάτοι αγωνία και προσδοκία τις αλλαγές που θα επιφέρει η συνεπιμέλεια στη γονεϊκή εμπλοκή της ανατροφής του παιδιού μετά από ένα διαζύγιο.

Όλα τα χρόνια της δουλειάς μου με ζευγάρια, συνειδητοποιώ πως το ζήτημα που τα απασχολεί περισσότερο από όλα σε ένα διαζύγιο είναι η ανατροφή, η επιμέλεια και η διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους.

Βέβαια, με μεγάλη μου λύπη, συνειδητοποιώ, συχνά, πόσο πιθανή είναι η εργαλειοποίηση των παιδιών από τον έναν ή και από τους δύο γονείς στην προσπάθειά τους να κερδίσουν την εύνοιά τους, την επιμέλεια σε ένα δικαστικό αγώνα ή ακόμα και για να ικανοποιήσουν τα εγωπαθή κίνητρά τους και να εκδικηθούν τον έτερο γονέα. Έτσι, σύνηθες φαινόμενο είναι πια οι μακροχρόνιες διαμάχες, εντός και εκτός δικαστικών αιθουσών, για να αποδειχθεί η ανικανότητα και η αναξιότητα του άλλου γονέα να φροντίσει τα παιδιά.

Ώρες ώρες, αναλογίζομαι μια συνηθισμένη έκφραση των γονέων όταν συμβουλεύουν το παιδί τους ή όταν επεξηγούν τις προθέσεις τους: «για το καλό σου…». Εκείνες τις στιγμές (ή καλύτερα τα χρόνια) ενός συγκρουσιακού διαζυγίου, εκείνες τις στιγμές της προσπάθειας αποδόμησης του ρόλου και της θέσης του πατέρα ή της μητέρας του παιδιού του, ο γονιός έχει ενδεχομένως την (ψευδ)αίσθηση πως δρα «για το καλό του».
Ποιο είναι, όμως, αλήθεια, «το καλό του»; Είναι, άραγε, να βλέπει τους γονείς του να εκτοξεύουν κατηγορίες ο ένας στον άλλον, να υποτιμούν και να διαβάλλουν τον άλλο γονέα, να χάνουν οι ίδιοι την αξιοπρέπεια και τον αυτοσεβασμό τους;

Πολλές φορές, είναι ανθρώπινο, σε ένα χωρισμό να νιώθουμε απόρριψη, πικρία, ματαίωση, θυμό… Δεν είναι, όμως, διόλου ανθρώπινο, ο αποδέκτης όλων αυτών των αντιδράσεων να γίνεται το παιδί μας. Κατανοώ το πόσο δύσκολο είναι να στηρίξω τις επιλογές και τη θέση ενός ανθρώπου, που με πλήγωσε, που κάποτε ήταν σύντροφός μου και που σήμερα δεν μπορούμε πια να είμαστε μαζί.

Είμαι, όμως, γονιός δια βίου, κάτι που δεν ισχύει στις συντροφικές και συζυγικές μας σχέσεις.

Σε ένα χωρισμό, σκεφτείτε πρώτα από όλα τι χρειάζεστε. Αναλογιστείτε τα κίνητρα των ενεργειών σας, φροντίστε να διαχειριστείτε με συμβουλευτική και ψυχοθεραπεία το θυμό ή τη θλίψη σας. Σε διαφορετική περίπτωση θα χάσετε τόσα όμορφα χρόνια από το μεγάλωμα του παιδιού σας και θα επιδράσετε, ενδεχομένως, καταστροφικά στην ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξή του.

Αναφορικά με το φλέγον θέμα της συνεπιμέλειας, δεν είμαι βεβαία αν θα καταφέρει να επιλύσει θέματα μεταξύ των γονέων ή να θέσει επιπρόσθετα εμπόδια για τα παιδιά. Για μένα τη συνεργασία και τη συνεννόηση δεν την κάνουν οι όροι και οι δικαστικές αποφάσεις αλλά οι ώριμοι γονείς.

Για το λόγο αυτό, η πολιτεία θα ήταν χρήσιμο να συστήσει υποχρεωτική διαδικασία συμβουλευτικής γονέων, ιδιαιτέρως σε περιπτώσεις μη συναινετικών διαζυγίων. Γιατί τα προβλήματα και η ασυνεννοησία μπορούν να επιλυθούν μονάχα με διάλογο και συνεργατικότητα.

Αναγνωρίζω ξεκάθαρα και αποδέχομαι την ανάγκη του κάθε γονιού για ίσα δικαιώματα στην ανατροφή αλλά και στην επικοινωνία με το παιδί του. Η συνεπιμέλεια, όμως, δεν μπορεί να παρερμηνευθεί και να αποτελέσει μια πράξη «ρεβανσισμού» του ενός προς τον άλλο αλλά μια προσπάθεια να λειτουργήσουμε με συναίνεση, με μοναδικό σκοπό την πρόοδο, την ευημερία και την ευτυχία του παιδιού μας. Κι αν αποφασίσουμε, κάποτε, να τη διεκδικήσουμε τη συνεπιμέλεια, έχει σημασία να αναρωτηθούμε για τους λόγους και τα κίνητρά μας.

Δομείστε μια υγιή σχέση με τα παιδιά σας, μια σχέση ανοιχτής και ειλικρινούς επικοινωνίας. Κι αν πραγματικά δεν μπορείτε να είστε βοηθητικοί απέναντί τους σε έναν χωρισμό, μη γίνεστε τουλάχιστον επιζήμιοι.