Φιλανθρωπία: Κοινωνική ενεργοποίηση ή κέρμα στο κουτάκι του αστέγου;
“Ποιό το νόημα να κάνεις κάτι καλό, αν κανείς δε σε βλέπει;”
Nicole Kidman, ηθοποιός του Hollywood
Πόσο παρεξηγημένο άραγε το νόημα της φιλανθρωπίας;
Πόσο παρανοημένη η έννοια της ανιδιοτελούς προσφοράς;
Μπορεί άραγε να λειτουργήσει ανάμεσα στην πολιτεία και την κοινωνία η κοινωνική πολιτική χωρίς τη ρουσφετολογική λογική του “πάρε – δώσε”;
Την τελευταία δεκαετία βρέθηκα σε θέσεις που σχετίζονται με τις ευπαθείς κοινωνικά ομάδες και αναρωτήθηκα ποια θα έπρεπε να είναι η στάση της πολιτείας αλλά και της κοινωνίας απέναντι σε αυτές. Μια μερίδα φαγητό σε μια οικογένεια που στερείται ακόμα κι αυτό, μια σακούλα τρόφιμα σε ένα άστεγο, ένα επίδομα για τα τρέχοντα έξοδα του μήνα, μπορεί να αποτελέσει μια κάποια ανακούφιση…
Τι γίνεται όμως με τη λύση ή καλύτερα την αντιμετώπιση αυτού του “φαινομένου” που “καλπάζει” επί των ημερών της οικονομικής κρίσης;
Δεν ήμουν ποτέ υπέρμαχη της φιλανθρωπίας. Ακόμη και όταν διετέλεσα πρόεδρος του γνωστού στους κιλκισσιώτες φιλανθρωπικού συλλόγου “Η Αρμονία”. Η έννοια της λέξης μου φέρνει στη μνήμη λύπηση ή το λιγότερο μια εικόνα της βασίλισσας Φρειδερίκης να παραδίδει βιβλιάρια άπορων κορασίδων…
Στηρίζω, ωστόσο, τον εθελοντισμό και την προσφορά στο συνάνθρωπό μας, που μπορεί σε μια δύσκολη στιγμή της ζωής του να βρέθηκε σε μια θέση δεινή και να χρειάστηκε ένα χέρι βοηθείας…
Κι ο ρόλος του κράτους, ο ρόλος της κοινωνίας και του συνανθρώπου μας είναι να του δώσει εκείνο που χρειάζεται για να μπορέσει να ξανασηκωθεί, να σταθεί και πάλι στα πόδια του, να μπορεί να μας κοιτά κατάματα από το ίδιο ύψος και με ένα αίσθημα ισοτιμίας.
Η προσφορά στον συνάνθρωπο δεν μπορεί να ενισχύει τη δύναμη και την υπεροχή μας έναντι των άλλων. Δεν μπορεί να συντηρεί ένα σύστημα κοινωνικών ανισοτήτων. Δε ρίχνουμε λοιπόν το κέρμα στο κουτάκι του άστεγου για να κάνουμε και σήμερα μια καλή πράξη, για να θυμίσουμε στον εαυτό μας πως ακόμα υπάρχουν άνθρωποι που μπορούμε να τους βλέπουμε από ψηλά. Δεν μπορεί να είναι μια κίνηση που δρα ισχυροποιητικά στο εγώ μας και που μας επιτρέπει να κοιμόμαστε ήσυχοι τις νύχτες.
Αγάπη για τον άνθρωπο τρέφω μονάχα όταν ψάχνω τους τρόπους και τα μέσα που θα τον καταστήσουν ικανό να ξαναπροσφέρει στην κοινωνία μας, να γίνει και πάλι ενεργός πολίτης, να καταφέρει να εργαστεί, να βρει ο ίδιος τα μέσα για να επιβιώσει. Βοηθώ, λοιπόν, κάποιον όταν συμβάλλω με τις ενέργειές μου να νιώσει χρήσιμος και ωφέλιμος και όχι όταν καλλιεργώ και συντηρώ ένα κλίμα εξάρτησης και αιώνιας ευγνωμοσύνης.
Η πολιτεία, συχνά, μας έχει αποδείξει πως αναζητά πολίτες πελατειακά εξαρτώμενους, που θα ξεροσταλιάζουν έξω από το πολιτικό γραφείο για να πάρουν μια ευνοϊκότερη θέση κάπου, που θα ζητανιανεύουν κάτι που κατ’ ουσίαν δικαιωματικά τους ανήκει.
Ο κρατικός μηχανισμός συντηρεί ένα σαθρό σύστημα από πολίτες της υπόκλισης… Κι αυτό μόνο ο ίδιος ο πολίτης μπορεί να το αλλάξει, μετασχηματίζοντας όρους και έννοιες, αλλάζοντας την αντίληψή του και μαζί με αυτήν και το πολιτικό σκηνικό των τελευταίων δεκαετιών.
Χρήσιμο, επομένως, το ένα κουτί γάλα, η ζάχαρη και το αλεύρι, τα ευρώ που θα προσφέρω στον οποιοδήποτε φορέα κοινωνικής αλληλεγγύης, μα την επόμενη φορά ας αναρωτηθώ “πώς αλλιώς μπορώ να φανώ χρήσιμος;”.
Ας δραστηριοποιηθεί, λοιπόν, η πολιτεία στο δρόμο της “αξιοποίησης” αυτών των κοινωνικών ομάδων, της ενεργοποίησης και της δραστηριοποίησής τους.
Γιατί, αλλιώς, οι φτωχοί θα γίνονται φτωχότεροι και οι πλούσιοι πάντοτε πλουσιότεροι. Οι κοινωνικές ανισότητες θα μεγεθύνονται, επιτρέποντας σε μια μικρή μερίδα ανθρώπων (όχι όλων) να βολεύονται στην ευκολία της “έτοιμης τροφής”.
Ας δώσουμε λοιπόν την ευκαιρία σε όσους μπορούν και έχουν τις δυνατότητες να γίνουν και πάλι χρήσιμοι πολίτες και ενεργοί συμπολίτες και τότε μόνο ας πλαγιάσουμε στο κρεβάτι μας το βράδυ με τη συνείδησή μας καθαρή…
