Αγαπητέ δάσκαλε

Γράφει η Έλλη Φρεγγίδου

«Θυμάμαι
την πρώτη μέρα
πως κοίταξα κάτω
ελπίζοντας πως δεν θα με δεις
και όταν σήκωσα τα μάτια μου
είδα το χαμόγελό σου να λάμπει
σαν ένα απαλό φως
που ξεπηδούσε από μέσα σου.
«Είμαι όλος αυτιά», μας έδωσες θάρρος
«Ελάτε!
Πάρτε μέρος στη συζήτησή μας,
Ας ακούσουμε τις νέες βεβαιότητές σας
τις ακανθώδεις αμφιβολίες, τις μπερδεμένες αγωνίες σας»
Αλλά για αρκετές εβδομάδες τα έκρυβα όλα μέσα μου.
Διαβάζω και ξαναδιαβάζω τις σημειώσεις σου
που εξυμνούσαν
τη γραφή μου
ενώ εσύ μου ψιθύρισες:
«Eμείς χρειαζόμαστε εσένα
Και τις ιστορίες σου
Και τις ερωτήσεις σου
που σαν ένα νέο μονοπάτι
θα μας οδηγήσει σε νέες προοπτικές ».
Σιγά σιγά η πίστη σου στο θάρρος μου μεγάλωσε
και για χάρη σου
‒αντί να σου δώσω μια σημείωση ή ένα μήλο ή λουλούδια‒
για χάρη σου
σήκωσα το χέρι μου.
Κουβαλώ το χαμόγελό σου
και πίστη μέσα μου
όπως κουβαλώ το πρόσωπο του σκύλου μου,
το χαμόγελο της αδερφής μου,
τις ανάλαφρες μελωδίες,
την απαλότητα του ηλιοβασιλέματος,
τις σταθερές ευλογίες των αστεριών,
τη φθινοπωρινή μυρωδιά μιας μελόπιτας,
την ασφάλεια που χαρίζει ένα πουλόβερ μια ψυχρή μέρα.»

(Pat Mora, Ωδή στους δασκάλους Μετάφραση: Ασημίνα Ξηρογιάννη)

Αγαπητέ δάσκαλε,

Διάβασα με προσοχή τα γραφόμενά σας στο άρθρο «Αν προσέχαμε τα παιδιά, όπως τα σκυλιά, θα ήμασταν πολύ καλύτερα» (πηγή: maxitis.gr, 10 Οκτωβρίου 2021) και θέλησα να τοποθετηθώ σε ορισμένα ζητήματα που θέτετε.

Δεν είχα τη χαρά να έχω ποτέ ένα κατοικίδιο, όμως, διαβάζοντας το κείμενό σας αισθάνθηκα πως διέπεται πραγματικά από διάχυτη υποτίμηση και ειρωνεία γύρω από το ζήτημα της ζωοφιλίας. Ένα ζήτημα για το οποίο, τα τελευταία τουλάχιστον χρόνια, φροντίζουμε να εκπαιδεύουμε τα παιδιά μας, μιας και επιδιώκουμε να τους διδάξουμε την ανιδιοτέλεια, το ενδιαφέρον και το σεβασμό απέναντι στον άλλον (είτε άνθρωπο, είτε ζώο).

Άραγε ποιος είναι αυτός που μπορεί να πιστεύει πως αν αγαπάς τα ζώα δεν μπορείς εξίσου να αγαπάς και τους ανθρώπους; Μήπως το ένα αναιρεί το άλλο ή μήπως η θρησκευτική μας πίστη ή η ηθική μας δεν επιτρέπει να δείχνουμε σε ανθρώπους και ζώα εξίσου την αγάπη μας;

Κατά τη γλαφυρή, ομολογουμένως, περιγραφή σας της σκηνής έξω από την τράπεζα, όπως την παραθέτετε, χαρακτηρίσατε τις δύο ηλικιωμένες ως «λαδικά», μια λέξη που ερμηνεύεται ως «δουλικά» και χρησιμοποιείται, συχνά, για να περιγράψει την πρόστυχη, πονηρή και υποδεέστερη γυναίκα. Αναρωτιέμαι και πάλι αν ο χαρακτηρισμός σας επελέγη με βάση το φύλο των προσώπων και αν θα χρησιμοποιούσατε μια αντίστοιχη έκφραση για έναν άνδρα; Όπως, επίσης, δε γνωρίζω πραγματικά αν θα εστιάζατε το ίδιο στην εμφάνιση ενός άνδρα, όπως χαρακτηριστικά σταθήκατε στο συνδυασμό «70χρονες», «παντελονοφορούσες», «με ξεχειλισμένα τα στεατοπυγικά τους(!)».

Κι επειδή διαπιστώνω πως εκτιμάτε την ποίηση, δεν ήταν άραγε ο Ιωάννης Πολέμης, που γράφοντας για τα ζώα, είπε: «…Aν δεν μιλούν κι εκείνα / κι ο λόγος αν τους λείπει, / μήπως δεν νιώθουν λύπη, / δεν νιώθουν και χαρά; / Μήπως καρδιά δεν έχουν, / στα στήθη τους κρυμμένη, / που τη χαρά προσμένει / κι αγάπη λαχταρά;…» (Από το βιβλίο: Iωάννης Πολέμης, Πρώτα βήματα, Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Bιβλίων, 1904).

Έπειτα, περιγράφετε μια νέα γενιά, ρηχή, άβουλη, εριστική και, λίγο έως πολύ, διεφθαρμένη από την τηλεόραση και το διαδίκτυο. Κι εμείς, δάσκαλε, τι ευθύνη έχουμε, ακόμα κι αν δεχτούμε όλους αυτούς τους πολωμένους χαρακτηρισμούς; Και στο «εμείς» εμπερικλείονται οι γονείς, οι δάσκαλοι, οι πολίτες, οι ψηφοφόροι και τόσοι άλλοι…

Μιλήσατε για «πειθαρχία» με έναν τρόπο λες και μόνο με τη «βίτσα» μπορούμε να συνδιαλεγόμαστε με τους μαθητές. Ανατρέχοντας στα δικά μου μαθητικά χρόνια, δε θυμάμαι να σεβάστηκα ποτέ κανέναν δάσκαλο, που αντιμετώπιζα με φόβο. Σεβόμουν, όμως, εκείνον, που ήταν πηγή έμπνευσης για τα σπουδαία διδάγματα της ζωής: την ελευθερία του λόγου και την ισηγορία, την ισότητα των δύο φύλων, την καταπολέμηση του ρατσισμού και της ξενοφοβίας… Κι όταν στα σχολεία μας θα μιλήσουμε ανοιχτά (κι όχι πίσω από κλειστές πόρτες) για θέματα όπως τα δικαιώματα των παιδιών, η διαφορετικότητα και η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, τότε, ίσως, τα παιδιά μας στα διαλείμματα να «παίζουν λιγότερο ξύλο» γιατί θα τα έχουμε διδάξει περισσότερο την αγάπη και την αποδοχή.

Άλλωστε, νομίζω πως πραγματικά αδικούμε τα λαμπρά μυαλά της νεολαίας μας, όταν τα αντιμετωπίζουμε με προκατάληψη, χαρακτηρίζοντάς τα συλλήβδην ως «επιπόλαια» και όταν τους δίνουμε αριστερόστροφη ή δεξιόστροφη πορεία ανάλογα με τα προσωπικά μας πιστεύω.

Αναρωτιέστε τι είναι αυτό που κάνει τους νέους μας βίαιους, χωρίς να αναλογίζεστε ότι βίαια δεν είναι μόνο τα χέρια και τα πόδια μας αλλά πολύ περισσότερο τα λόγια μας, όταν δεν αγκαλιάζουν το μαθητή με αστείρευτη αγάπη.

Και σε ό,τι αφορά το «τι χέρια θα κρατούν τα όπλα μας», πιστεύω, δάσκαλε, πως τα χέρια των μαθητών όλου του κόσμου «πρέπον» είναι, εμείς οι «συνετοί μεγάλοι» να τα μάθουμε να κρατούν μονάχα τα μολύβια τους.