«Κέρδισε» εντυπώσεις η έκθεση φωτογραφίας «Μνήμης Λίθοι 1914-1918» του Γιάννη Σιταρίδη στο Πολύκαστρο

Εγκαινιάσθηκε την Παρασκευή 23.9.22, στο κέντρο πολιτισμού και πληροφόρησης Πολυκάστρου η έκθεση φωτογραφίας του Γιάννη Σιταρίδη “Μνήμης Λίθοι, 1914-1918”.

Την εκδήλωση προλόγισε και συντόνισε η πρόεδρος της κοινωφελούς επιχείρησης δήμου Παιονίας Γαρυφαλλιά Καρβουνιάρη, ενώ σύντομο χαιρετισμό απηύθυνε ο δήμαρχος Παιονίας Κωνσταντίνος Σιωνίδης και προλόγισε ο συγγραφέας, ιστοριοδίφης και συνταξιούχος εκπαιδευτικός Χρήστος Ιντος.

Στην εκδήλωση παρέστησαν ο διοικητής του Γ Σώματος Στρατού αντιστράτηγος Σωτήριος Κωστάκογλου, ο διοικητής της δευτέρας (II) μεραρχίας υποστράτηγος Αριστείδης Ηλιόπουλος και ο διοικητης 33 Μ/Κ (μηχανοκίνητης) ταξιαρχίας ταξίαρχος Γεώργιος Στεφανίδης.

Ο πρόλογος του συγγραφέα, ιστοριοδίφη συνταξιούχου εκπαιδευτικού Χρήστου Ίντου

Όταν ένας τόπος κατακλύζεται από στρατεύματα και γίνεται πεδίο συγκρούσεων και μαχών, όπως στον Νομός μας και ιδιαίτερα στη μεθόριο κατά τον Α΄ Παγκόσμιο (1914-1918), τότε στον τόπο δοκιμάζονται τα πάντα. Ευχή όλων, η αίσια έκβαση των επιχειρήσεων και να βγουν οι άνθρωποι αλώβητοι.

Όταν παρέλθουν τα γεγονότα, αποτελούν πια ιστορία. Και οι λίθοι του τόπου είναι μάρτυρες των συμβάντων. Ως λίθους θεωρούμε τους χώρους των επιχειρήσεων, τους τόπους της αιωνίου αναπαύσεως των πεσόντων, τα μνημεία που ανεγέρθηκαν προς τιμή τους.

Τους λίθους της μνήμης του τόπου μας, εκείνης της περιόδου και των κατοπινών χρόνων που στήθηκαν για τον ίδιο σκοπό, τους φέρνει μπροστά μας με έργα του ο εξαίρετος χειριστής του φωτογραφικού φακού Κιλκισιώτης Γιάννης Σιταρίδης.

Η έκθεση που θα περιέλθουμε και θα δούμε, διοργανώνεται υπό την αιγίδα του Δήμου Παιονίας με τη στήριξη ικανού αριθμού χορηγών. Πραγματοποιείται επ΄ ευκαιρία της 104ης επετείου της διάσπασης του Μακεδονικού Μετώπου τον Σεπτέμβριο του 1918, δηλαδή, της αρχής του τέλους του Μεγάλου Πολέμου. Του πολέμου που σκόρπισε τον θάνατο και τη συμφορά στην υφήλιο.

Το Διασυμμαχικό μνημείο Πολυκάστρου μεγαλοπρεπές θυμίζει το γεγονός της σιγής των όπλων και αποτελεί κάθε χρόνο τέτοιες ημέρες επίκεντρο εκδηλώσεων. Θυμίζει το τέλος μακροχρόνιας σύρραξης.

Αναφερθήκαμε στο τέλος της. Μνεία στην αρχή και στην εξάπλωσή της και στον τόπο μας, βοηθά να κατανοήσουμε, το γιατί έχουμε τόσα μνημεία της περιόδου εκείνες που τα φωτογράφισε ο Γ. Σιταρίδης.

Στις αρχές του 20ου αιώνα και νωρίτερα, ο ανταγωνισμός συνασπισμών δυνάμεων που δημιουργήθηκαν στον κόσμο διαφαίνονταν πως θα οδηγούσε σε ρήξη. Από τη μια οι “Κεντρικές Δυνάμεις”, Γερμανία, Αυστροουγγαρία, Ιταλία.. Από την άλλη η “Εγκάρδια Συνεννόηση”, η γνωστή “Αντάντ”, Αγγλία, Γαλλία, και στη συνέχεια Ρωσία, ΗΠΑ. Το μόνο που έμεινε ήταν μια σπίθα για να πάρει φωτιά η οικουμένη.

Η αρχή του κακού έγινε με τη δολοφονία στο Σεράγεβο της Βοσνίας του Φραγκίσκου Φερδινάνδου, διαδόχου της Αυστροουγγαρίας και της συζύγου του τον Ιούνιο του 1914.

Σε έναν κόσμο που διαιρούνταν, η Ελλάδα που μόλις είχε βγει από τους βαλκανικούς πολέμους με όλα τα θετικά γι αυτήν αποτελέσματα, έπρεπε να πάρει θέση. Η Σερβία βάλλονταν από  την Αυστροουγγαρία και τη Βουλγαρία και η “Αντάντ” έσπευδε να την βοηθήσει. Ο δρόμος της βοήθειας περνούσε από την Ελλάδα, από τις πρόσφατα  απελευθερωμένες περιοχές της Μακεδονίας και της Ηπείρου.

Η χώρα μας δεν είχε ενταχθεί στους συνασπισμούς που προαναφέρθηκαν. Υπήρξε διάσταση απόψεων ανάμεσα στην πολιτική ηγεσία, που ήθελε να σταθεί στο πλευρό της “Αντάντ” και της πολιτειακής, που επιθυμούσε την ουδετερότητα.

Το δίδυμο συνεργασίας κατά τους βαλκανικούς με τα λαμπρά τότε αποτελέσματα, βασιλεύς Κωνσταντίνος και Ελευθέριος Βενιζέλος, ήρθε σε ρήξη. Το κράτος και η επικράτεια διχάστηκε. Συνέβη εκείνο που ονομάστηκε εθνικός διχασμός που επέφερε στον ελληνισμό διχόνοια και αργότερα τη μεγάλη καταστροφή. Εκείνο που δεν πρέπει να επαναληφθεί ποτέ.

Άγγλοι και Γάλλοι τον Οκτώβριο του 1915 αποβίβασαν δυνάμεις στη Θεσσαλονίκη. Ακολούθησαν και άλλοι, Ρώσοι, Ιταλοί που εντωμεταξύ εντάχθηκαν στην “Αντάντ”. Δημιουργήθηκε ένα από τα πολλά μέτωπα του πολέμου, το γνωστό “Μακεδονικό Μέτωπο”. Έφθασαν και ελληνικές δυνάμεις προσκείμενες στην Κυβέρνηση της Εθνικής Άμυνας του Ε. Βενιζέλου μετά το κίνημα της Θεσσαλονίκης τον Αύγουστο του 1916.

Το μέτωπο μήκους εκατοντάδων χιλιομέτρων, διέρχονταν και από τον Νομό μας. Πριν, αλλά και μετά την επανένωση του Ελληνικού Κράτους τον Ιούνιο του 1917, ο τόπος αυτός έγινε πεδίο δράσεων και πολεμικών αναμετρήσεων. Η συμβολή των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων στο τελικό νικηφόρο αποτέλεσμα ήταν αποφασιστικής σημασίας, όπως στο Σεμέν ντε φερ (1917), το Ραβινέ (1917), το Σκρά (1918), την Δοϊράνη (1918). Είναι οι νίκες που πέρασαν δαφνοστεφείς στην ελληνική και παγκόσμια ιστορία.

Πέρα από τις πολεμικές αναμετρήσεις στην περιοχή οι Συμμαχικές δυνάμεις κατά  μακρά παραμονή τους δημιούργησαν και άλλα έργα, τα επονομαζόμενα ειρηνικά. Ανοίχτηκαν δρόμοι, στρώθηκαν σιδηροδρομικές γραμμές, στήθηκαν γέφυρες, νοσοκομεία, έγιναν αρχαιολογικές και επιστημονικές έρευνες.

Όλα τα έργα, πολεμικά και ειρηνικά, άφησαν τα σημάδια τους. Πολλά έμειναν αναλλοίωτα στον χρόνο και άλλα παραδόθηκαν στη φθορά. Ο Γιάννης Σιταρίδης αυτά τα μνημεία, τα αποθανάτισε στις φωτογραφίες που εκτίθενται στην παρούσα έκθεση. Είναι, ιστορικού, καλλιτεχνικού και διδακτικού περιεχομένου.

Άμεσα και έμμεσα μας προτρέπουν να αναλογιστούμε το χρέος μας απέναντι σε αυτή την κληρονομιά, που πρέπει να τη διαφυλάξουμε, να την αναδείξουμε, να τη διασώσουμε και να την παραδώσουμε στις επόμενες γενιές. Καθένας μας από τη θέση του μπορεί να υπηρετήσει τον στόχο αυτό. Η Πολιτεία, η Τοπική Αυτοδιοίκηση όλων των βαθμίδων, οι φορείς, πολίτες, εν πολλοίς το πράττουν. Υπάρχουν σήμερα τρόποι να γίνουν ακόμη περισσότερα.

Κυρίες και Κύριοι

  Ευχαριστούμε τον Γ. Σιταρίδη για το φωτογραφικό υλικό και την προσφορά του. Τον Δήμο Παιονίας που έθεσε την έκθεση υπό την αιγίδα του και όσους με τον τρόπο τους βοήθησαν στην οργάνωσή.