Το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης τίμησε όπως αρμόζει την μνήμη του σπουδαίου Κιλκισιώτη καθηγητή Παν. Μουλλά

Συνέδριο στην μνήμη του σπουδαίου Κιλκισιώτη πανεπιστημιακού καθηγητή και ακαδημαϊκού δασκάλου Παναγιώτη Μουλλά (1935-2010) με τίτλο «Ελληνική Λογοτεχνική Κριτική» διοργάνωσε το τμήμα ελληνικής φιλολογίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης.

Οι εργασίες του πραγματοποιήθηκαν το τριήμερο από την Παρασκευή 4 έως και την Κυριακή 6.12.16 στο κεντρικό αμφιθέατρο της πανεπιστημιούπολης Κομοτηνής, και με αυτές φίλοι, συνεργάτες, ερευνητές και «αισθητικοί» συγγενείς μίλησαν γιά τον διακεκριμένο Κιλκισιώτη επιστήμονα «ψηλαφώντας» το πολυσχιδές έργο του και την προσωπικότητά του!

Λόγω του εξαιρετικού ενδιαφέροντος του συνεδρίου, και ως δικό της ελάχιστο φόρο τιμής στην μνήμη του Παναγιώτη Μουλλά η «Η» δημοσιεύει σήμερα χαρακτηριστικά αποσπάσματα από τα πρακτικά του εν λόγω συνεδρίου.

Φίλοι, συνεργάτες, ερευνητές και «αισθητικοί» συγγενείς μιλούν για τον σπουδαίο ακαδημαϊκό δάσκαλο – «Ελληνική Λογοτεχνική Κριτική»: Συνέδριο αφιερωμένο στη μνήμη του Παναγιώτη Μουλλά από το Τμήμα Ελληνικής Φιλολογίας του ΔΠΘ.

Η συμβολή του Παναγιώτη Μουλλά στα νεοελληνικά γράμματα είναι αδιαμφισβήτητη. Η ενασχόλησή του άλλωστε εκτός από καίρια ήταν και πολύπλευρη. Κριτικός, μεταφραστής πανεπιστημιακός δάσκαλος, είναι μερικές μόνο από τις ιδιότητές του.

Πρώτιστη όμως, σύμφωνα με όσα κατέθεσαν οι συμμετέχοντες, πολλοί εκ των οποίων μαθητές ή συνεργάτες του, στο Συνέδριο «Ελληνική Λογοτεχνική Κριτική», το διήμερο 4 με 6 Δεκεμβρίου, στις εγκαταστάσεις του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας που ήταν αφιερωμένο στη μνήμη του, είναι αυτή του ανθρώπου. Δεν είναι τυχαίο που όσοι τον γνώρισαν και συνεργάστηκαν μαζί του μιλούν ακόμα σε ενεστώτα χρόνο για τον Παναγιώτη Μουλλά.

Ζωή Γαβριηλίδου, πρόεδρος του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας του ΔΠΘ «Από τον Μάρτιο η “Βιβλιοθήκη Μουλλά” θα είναι έτοιμη ν’ ανοίξει τις πόρτες της για να υποδεχτεί τους μαθητές της Α’Βάθμιας και Β’βάθμιας εκπαίδευσης»
Την έναρξη του συνεδρίου κήρυξε η πρόεδρος του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας του ΔΠΘ κ. Ζωή Γαβριηλίδου, η οποία ανεβαίνοντας στο βήμα χαρακτήρισε ως πολύ μεγάλη τιμή για το Τμήμα τη δωρεά μέρους της βιβλιοθήκης του Παναγιώτη Μουλλά, δίνοντας τα συγχαρητήριά της στην οργανωτική επιτροπή του συνεδρίου, τους κ.κ. Βασιλική Κοντογιάννη, Ελισάβετ Αρσενίου, Νίκο Μαυρέλο και Σοφία Βούλγαρη για την όλη διοργάνωση αλλά και για τη γενικότερη δραστηριοποίησή τους.

«Η σημερινή εκδήλωση είναι εξαιρετικά σημαντική» επεσήμανε η ίδια «τόσο γιατί ο Παναγιώτης Μουλλάς ήταν ένας εξαιρετικός δάσκαλος που είχα την χαρά και την τιμή να τον έχω στα μαθήματά του, ένας λαμπρός επιστήμονας και ταυτόχρονα ένας πολύ λαμπρός άνθρωπος, καθώς επίσης και γιατί φέρνει σε επαφή από την μία τους κριτικούς και από την άλλη τους πανεπιστημιακούς, από το πάντρεμα των οποίων περιμένουμε να βγουν ενδιαφέροντα συμπεράσματα».

Η κ. Γαβριηλίδου μάλιστα προέβη και σε μία δημόσια ανακοίνωση που αφορά στη βιβλιοθήκη του Παναγιώτη Μουλλά, στην οποία από κοινού με την κ.Κοντογιάννη είχαν αναφερθεί αρκετούς μήνες πριν σε συνομιλία τους στο ράδιο Παρατηρητής, όπου είχαν καταθέσει τα σχέδιά τους για την αξιοποίησή της στο πλαίσιο ενίσχυσης της φιλαναγνωσίας, κάνοντας πλέον γνωστό ότι τον Μάρτιο αυτή θα είναι έτοιμη ν’ανοίξει τις πόρτες της για να υποδεχτεί τους μαθητές της Α’Βάθμιας και Β’βάθμιας εκπαίδευσης, δίνοντάς τους την ευκαιρία να περιηγηθούν στον χώρο της και να συμμετάσχουν σε ειδικές για τον σκοπό αυτό εκπαιδευτικές δράσεις που θα λάβουν χώρα, με στόχο «να βγει κάτι θετικό τόσο για την πόλη όσο και για την εκπαίδευσή της».

Εκ μέρους της οργανωτικής επιτροπής του συνεδρίου ο κ. Νίκος Μαυρέλος εξήγησε πως η ενασχόληση του Παναγιώτη Μουλλά με τη λογοτεχνική κριτική ήταν δεδομένη, εξού και το περιεχόμενο του συνεδρίου αφιερώθηκε σε αυτήν. «Αποφασίσαμε να δώσουμε μία τέτοια κατεύθυνση προς τη λογοτεχνική κριτική ούτως ώστε να μην είναι ένα συνέδριο χαοτικό, μιας και ο Παναγιώτης Μουλλάς ήταν εκείνος που άρχισε να μιλάει για τις πρώτες λογοτεχνικές κριτικές και για τις διαμάχες στις κριτικές του 19ου αιώνα».

Ο κ.Μαυρέλος στάθηκε και στη συνάντηση φιλολόγων και κριτικών, στα πλαίσια του συνεδρίου αυτού λέγοντας πως «η λογοτεχνική κριτική έχει δύο πλευρές. Η μία είναι η γνωστή, της κρίσης των βιβλίων, και η δεύτερη είναι η λογοτεχνική κριτική με την ευρύτερη έννοια που κρύβει από πίσω της και τη θεωρητική μεθοδολογία. Η μία όψη είναι περισσότερο πανεπιστημιακή και φιλολογική και η άλλη είναι μία κριτική η οποία είναι πιο πρακτική. Αυτά τα δύο λοιπόν πρέπει να συναντηθούν και εμείς με αυτή την διοργάνωση δίνουμε την ευκαιρία αυτή» επεσήμανε.

Στο πλαίσιο της τριήμερης διοργάνωσης έλαβαν χώρα εισηγήσεις από αρκετούς πανεπιστημιακούς και κριτικούς, που συγκέντρωσαν το ενδιαφέρον του κοινού, με κοινό βασικό χαρακτηριστικό των περισσοτέρων τη σχέση και την αγάπη τους με τον «Μεγάλο Δάσκαλο», όπως τον χαρακτήρισαν Παναγιώτη Μουλλά.

Ο λόγος στους πρωταγωνιστές του Συνεδρίου όμως, στους ανθρώπους που ο καθένας συνδέεται με το έργο του Παναγιώτη Μουλλά με ένα ξεχωριστό τρόπο αλλά όλοι μαζί κατάφεραν να φέρουν εις πέρας ένα επιστημονικό συνέδριο, αφιερωμένο σε μια θεματική που ελάχιστα έχει απασχολήσει τη νεοελληνική γραμματεία.

Αριλιά Σπάρταλη «Η βιβλιοθήκη του Παναγιώτη Μουλλά περιλαμβάνει 3.000 περίπου τόμους, βιβλίων και περιοδικών, που εντάχθηκαν στη βιβλιοθήκη του ΤΕΦ»
Ο τίτλος της εισήγησης της κ. Αριλιάς Σπάρταλη ήταν «Δωρεά Παναγιώτη Μουλλά: Παλαιά και σπάνια βιβλία». Η ίδια άλλωστε εργάζεται χρόνια στη βιβλιοθήκη του ΤΕΦ εδώ και χρόνια, οπότε είχε την ευκαιρία να επιμεληθεί τη δωρεά της βιβλιοθήκης του Παναγιώτη Μουλλά από την αρχή της, το 2012. Όπως αποκάλυψε η ίδια «πρόκειται για 3.000 περίπου τόμους, βιβλίων και περιοδικών, που εντάχθηκαν στη βιβλιοθήκη του ΤΕΦ. Η δική μου ασχολία πάνω στη δωρεά του Παναγιώτη Μουλλά ήταν οι παλιές και σπάνιες εκδόσεις».

Τα βιβλία αυτής της κατηγορίας είναι γύρω στα 100, σύμφωνα με την κ. Σπάρταλη, με το παλαιότερο, που εντόπισε η ίδια, να είναι του 1828, μια γαλλόφωνη έκδοση του Παναγιώτη Σούτσου, που περιλαμβάνει λυρικά ποιήματά του, ωδές και εισαγωγή.

Όπως σημείωσε η κ. Σπάρταλη στην εισήγησή της «η δωρεά περιλαμβάνει γενικά γύρω στα 15 με 20 βιβλία που χρονολογούνται τον 19ο αιώνα, αλλά και από τον 20 αιώνα έχουμε σημαντικές εκδόσεις, όπως σε πρώτη έκδοση «Το φως που καίει» του Κώστα Βάρναλη ή από τον φίλο του Γιώργο Ιωάννου -οι Θεσσαλονικείς άλλωστε καταλαμβάνουν μεγάλο μέρος της βιβλιοθήκης Μουλλά- μια δακτυλογραφημένη εργασία των μαθητών του, όταν ήταν φιλόλογος στη Κυνουρία της Πελοποννήσου, τους οποίους είχε βάλει να συγκεντρώσουν τραγούδια της περιοχής».

Κατερίνα Σχινά, κριτικός λογοτεχνίας «Ο Παναγιώτης Μουλλάς είναι σπουδαίος μεταφραστής»
Κάνοντας τη δική της εκτίμηση για το συνέδριο η βιβλιοκριτικός και συγγραφέας κ. Κατερίνα Σχινά, εκ των εισηγητριών του συνεδρίου, σημείωσε πως «το συνέδριο μου έδωσε την εντύπωση μιας πολύ πυκνής διοργάνωσης με πολύ ενδιαφέρουσες ανακοινώσεις. Η κάθε μια ήταν ξεχωριστή και φώτισε από διαφορετικές πλευρές όχι μόνο τον Παναγιώτη Μουλλά αλλά και τα θέματα με τα οποία ασχολήθηκε».

Αναφερόμενη δε στην προσωπική της σχέση με το έργο του Παναγιώτη Μουλλά η κ. Σχινά σημείωσε πως «η σχέση μου με τον Παναγιώτη Μουλλά δεν είναι τόσο στενή, υπό την έννοια ότι δεν είμαι φιλόλογος. Είμαι κριτικός προερχόμενη από αλλού. Θα χαρακτήριζα τον εαυτό μου ως επαρκή αναγνώστρια. Εμένα ο Παναγιώτης Μουλλάς με συγκινεί κυρίως σε ό,τι έχει να κάνει με την έμφαση που έδωσε στην αλληλογραφία και την ημερολογιακή γραφή, το αυτοβιογραφικό στοιχείο δηλαδή που τον απασχολούσε πάντα και που δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει αυτό που ήθελε να γράψει για τον ίδιο».

Παράλληλα η κ. Σχινά στάθηκε ιδιαιτέρως και στο μεταφραστικό έργο του Π.Μουλλά υπογραμμίζοντας ότι «ο Παναγιώτης Μουλλάς είναι σπουδαίος μεταφραστής. Η “Αισθηματική αγωγή” του Φλομπέρ είναι μια υποδειγματική μετάφραση, κατά τη γνώμη μου, και οι παρατηρήσεις του για το πώς προσέρχεται στη μετάφραση και ο μεταφραστής και ο αναγνώστης είναι και πρωτότυπες και σαν να ενσωματώνουν όλη τη θεωρία επί του θέματος, χωρίς αυτό να φαίνεται. Νομίζω πως η εν λόγω παραδοχή είναι πολύ σημαντική και ενδιαφέρουσα σε ένα λόγο περί κριτικής».
Παναγιώτης Σοκόλης, εκδότης «Ο Παναγιώτης Μουλλάς δεν ήταν συνεργάτης, ήταν φίλος»

Στο συνέδριο παραβρέθηκε επίσης και ο εκδότης Παναγιώτης Σοκόλης, ο οποίος υπήρξε φίλος και συνεργάτης του Παναγιώτη Μουλλά. Ο κ. Σοκόλης ανέτρεξε στην αρχή της γνωριμίας του με τον Παναγιώτη Μουλλά. «Τη δεκαετία του 80 βρέθηκα στην έκθεση βιβλίου που υλοποιούσαμε εμείς οι εκδότες» σημείωσε «και τον κάλεσα για να μου υπογράψει μια δήλωση. Πήγα στο γραφείο του, με υποδέχθηκε όμορφα. Μια μέρα έρχεται απρόσκλητος στο γραφείο μου στην Αθήνα για να συναντήσει τον κ. Αργυρίου. Εκεί γνωριστήκαμε και μου πρότεινε να εκδώσω το βιβλίο “Η ιστορία της κριτικής”. Πήγαμε σε μια ταβέρνα να το συζητήσουμε και αντί να εκδώσουμε την “Ιστορία της κριτικής” του ανέθεσα δουλειά για το μεσοπόλεμο. Από εκείνη την ημέρα γίναμε φίλοι. Η εκδοτική συνεργασία μαζί του ήταν άριστη. Ήταν διαλεκτικός, του πρότεινα αλλαγές, τις δεχόταν, με ρωτούσε, ποτέ δεν αρνιόταν τις συμβουλές. Ο Παναγιώτης δεν ήταν συνεργάτης, ήταν φίλος».

Λίζυ Τσιριμώκου, καθηγήτρια στο τμήμα Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης «Η συμβολή του Παναγιώτη Μουλλά στο θέμα της λογοτεχνικής κριτικής ήταν καθοριστικής σημασίας»
Στενή συνεργάτης του Παναγιώτη Μουλλά και η κ. Λίζυ Τσιριμώκου, παρατήρησε για τη διεξαγωγή του συνεδρίου πως «ήταν πολύ γόνιμο και συγκινητικό συνάμα, καθώς βρέθηκαν στον ίδιο χώρο τόσο πολλοί άνθρωποι που οι περισσότεροι τον είχαν δάσκαλο και τους σφράγισε», ενώ αναφορικά με το έργο του Παναγιώτη Μουλλά τόνισε πως «ο Παναγιώτης Μουλλάς είχε μια τεράστια γκάμα ενδιαφερόντων αλλά στο θέμα της κριτικής που χωλαίνει στη νεοελληνική γραμματεία η συμβολή του είναι καθοριστικής σημασίας».

Ως στενή συνεργάτης του μάλιστα η ίδια αναφέρθηκε και στη «στάση ζωής του Παναγιώτη Μουλλά» μεταφέροντας πως «ο Παναγιώτης Μουλλάς ήταν ένα “παιδί χαμογελαστό, φανατικό για γράμματα”. Ακόμη και στην τελευταία φάση της ζωής του που ταλαιπωρήθηκε πάρα πολύ από τον καρκίνο ήταν συνέχεια με ένα χαμόγελο. Ακόμα και τότε σου έδινε αυτός κουράγιο παρά εσύ σε αυτόν».

Μαίρη Μικέ, καθηγήτρια στο Τμήμα Φιλολογίας του ΑΠΘ «Ο Παναγιώτης Μουλλάς συνήθιζε να λέει πως “μόνο οι ηλίθιοι δεν αναστοχάζονται για τις θέσεις τους»
«Διατηρώντας με τον Παναγιώτη Μουλλά μια σχέση 33 χρόνων, αισθάνομαι μεγάλη συγκίνηση με αφορμή και τη δωρεά της βιβλιοθήκης του στο ΤΕΦ, όπου διαπιστώνει κανείς και από τις ανακοινώσεις και από τον τρόπο υποδοχής ότι πιάνει πραγματικό τόπο» εκτίμησε η κ. Μαίρη Μικέ επίσης στενή συνεργάτης του Παναγιώτη Μουλλά.

Αναφερόμενη δε στο πρόσωπο του Παναγιώτη Μουλλά και στην πνευματική παρακαταθήκη που αφήνει υπογράμμισε πως «ως δάσκαλος και ως συνεργάτης ο Παναγιώτης Μουλλάς διδάσκει σε πάρα πολλά επίπεδα, σε επίπεδο ήθους, σε επίπεδο ακαδημαϊκής πολιτείας και φυσικά σε επίπεδο γνώσης. Ο Παναγιώτης Μουλλάς είχε ένα πολύ μεγάλο προσόν. Ήταν πολύ ανοιχτός, ήταν διαλογικός, χωρίς αγκυλώσεις -μόνο οι ηλίθιοι άλλωστε δεν αναστοχάζονται για τις θέσεις τους συνήθιζε να λέει-και το γεγονός ότι δεν είχε βεβαιωμένες απαντήσεις. Είχε θέματα για ξετύλιγμα και πολύ βασικό γι αυτόν ήταν η τοποθέτηση ερωτημάτων».

Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, κριτικός λογοτεχνίας «Το εν λόγω συνέδριο είναι πολύ σημαντικό καθώς έχουν την ευκαιρία να βρεθούν πανεπιστημιακοί ερευνητές αλλά και ελεύθεροι κριτικοί και να ανταλλάξουν απόψεις»
«Από την κριτική της λογοτεχνίας στη γραμματολογία» ήταν το θέμα που ανέπτυξε κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου ο βιβλιοκριτικός κ. Βαγγέλης Χατζηβασιλείου. Αφορμή βέβαια του περιεχομένου της εισήγησης η ενδελεχής ενασχόληση του Παναγιώτη Μουλλά με τη λογοτεχνική κριτική. «Ο Παναγιώτης Μουλλάς αφιέρωσε ένα μεγάλο μέρος του επιστημονικού του έργου στην έρευνα και τη μελέτη της κριτικής» εξήγησε ο κ. Χατζηβασιλείου υπογραμμίζοντας παράλληλα τη σημασία της διενέργειας ενός τέτοιου συνεδρίου, καθώς, όπως είπε, δεν πραγματοποιούνται πλέον συνέδρια με αυτή τη θεματική. «Είναι σημαντικό» τόνισε «καθώς έχουν την ευκαιρία να βρεθούν πανεπιστημιακοί ερευνητές αλλά και ελεύθεροι κριτικοί και να ανταλλάσσουν απόψεις αλλά κυρίως να αναζητήσουν το παρελθόν τους, γιατί αυτό έγινε εδώ, ψάξαμε προγόνους της ελληνικής κριτικής».

Επικεντρώνοντας στη σημασία της κριτικής σε ερευνητικό επίπεδο ο ίδιος παρατήρησε πως «σε ερευνητικό επίπεδο η σημασία της ελληνικής κριτικής μόλις τώρα ξεκινάει. Μόλις σε αυτό το συνέδριο ακούσαμε τις πρώτες ανακοινώσεις για τον Απόστολο Σαχίνη, τον Άριστο Καμπάνη κ.ά» εκφράζοντας παράλληλα την ευχή «αυτές οι πρώτες ανιχνεύσεις να ανοίξουν το δρόμο και για πιο συστηματικές προσεγγίσεις».
«Όπως και να έχει, η ιδεολογία είναι ένα περίπλοκο ζήτημα το οποίο θα συναντάμε πάντα μπροστά μας»

Ο κ. Χατζηβασιλείου δεν παρέλειψε να αναφερθεί και σε ένα από τα ειδικά προβλήματα στην ερμηνευτική της κριτικής, αυτό της ιδεολογίας. «Μιλώντας γενικά» τόνισε αρχικά «θα έλεγα ότι από την ιδεολογία δεν θα ξεφύγουμε ποτέ». «Σε ένα ειδικότερο επίπεδο» συνέχισε «θα έλεγα πως τα τελευταία χρόνια καταλαβαίνουμε καλύτερα τους ανθρώπους και τις ιστορίες τους αν τους αποσυνδέσουμε από τις ιδεολογικές τους εμπλοκές, όποιες και αν ήταν αυτές» για να καταλήξει πως «το ερώτημα είναι βέβαια αν όντως αυτές αποσυνδέονται, καθώς ορισμένες φορές οι ιδεολογικές εμπλοκές είναι συναρτημένες με το έργο, το βιογραφικό των συγγραφέων κ.ά., όπως και να έχει, η ιδεολογία είναι ένα περίπλοκο ζήτημα το οποίο θα συναντάμε πάντα μπροστά μας».

«Κόκκινες ουλές» ο τίτλος της πρώτης συλλογής διηγημάτων της Καβαλιώτισσας Μαίρης Μικέ

Ερωτηθείσα σχετικά η κ. Μικέ αναφέρθηκε και στη συλλογή διηγημάτων που κυκλοφόρησε πρόσφατα και φέρει την υπογραφή της. «Η συλλογή διηγημάτων “Κόκκινες ουλές” ήταν για μένα ένα στοίχημα που έπρεπε να το ξεπληρώσω πρώτα στον ίδιο μου τον εαυτό», παρατήρησε, «ήθελα να μπορέσω να ερμηνεύσω τον κόσμο και με έναν άλλο τρόπο, τον τρόπο της λογοτεχνικής γραφής. Η 30χρονη εμπειρία μου στο χώρο της νεοελληνικής φιλολογίας, σε σχέση με αυτό το εγχείρημα, από τη μια μου έδωσε μια ευλογία και από την άλλη αποτελούσε τροχοπέδη. Η ευλογία ήταν ότι μου έδωσε την άλλη όψη της γραφής, την ανάγνωση, που είναι το πολύτιμο έδαφος των “Κόκκινων ουλών” και από την άλλη, τροχοπέδη ήταν το ότι έπρεπε να παραχώσω τον ακαδημαϊκό εαυτό μου, ούτως ώστε να επεξεργαστώ τη συγκίνηση και το συναίσθημα που νομίζω ότι είναι ένα βασικό χαρακτηριστικό της λογοτεχνικής γραφής».

Καβαλιώτισσα η ίδια δεν παρέλειψε να αναφερθεί και στον ιδιαίτερο τόπο καταγωγής της. «Ζω στη Θεσσαλονίκη εδώ και πολλά χρόνια. Έχω φύγει από την Καβάλα το 1976 αλλά συνεχίζω να επιστρέφω εκεί με ποικίλους τρόπους και όχι μόνο όταν με καλούν. Ο νόστος έχει πολλές όψεις και υπό αυτή την έννοια, αυτή η πόλη μήτρα έχει και πολλά πρόσωπα» τόνισε χαρακτηριστικά.

Οι φωτογραφείες είναι από τον Παρατηρητή της Θράκης