Το αυτί και το “εν αυτή” του… Κολοκοτρώνη

Γράφει ο Δημήτρης Νατσιός

Στα πρώτα χρόνια της Επανάστασης του 1821, στην Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας συνέβη το εξής περιστατικό.

Οι πληρεξούσιοι, όπως έλεγαν τότε τους βουλευτές του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, συνεδρίαζαν στα χωράφια και τα περιβόλια, όπως οι αρχαίοι πρόγονοί μας. Όλοι τους κάθονταν σταυροπόδι, κάτω στο χώμα, και μόνον ο Κολοκοτρώνης ήταν σκαρφαλωμένος στη διχάλα μιας λεμονιάς. Κάποτε, λοιπόν, ήθελαν να ψηφίσουν ένα νομοσχέδιο και μερικοί πληρεξούσιοι πρότειναν να κοπεί στο κείμενο του νομοσχεδίου η φράση «εν αυτή». Ο Πρόεδρος της Συνελεύσεως προσπαθούσε να τους πείσει πως δεν ήταν σωστό να περικοπούν οι δύο αυτές λέξεις, η φράση «εν αυτή», γιατί θα αλλοιωνόταν όλο το νόημα του σχετικού άρθρου. Κάποια στιγμή δύο πληρεξούσιοι σηκώθηκαν οργισμένοι από τις «θέσεις» τους και άρχισαν να φωνάζουν προς το προεδρείο:

– Να κοπεί το «εν αυτή». Ναι, να κοπεί.

– Το «εν αυτή» να κοπεί οπωσδήποτε, ο άλλος.

– Όχι, δεν κόβετε το «εν αυτή» και η συνεδρίαση εξελισσόταν σε σύρραξη.

Ο Γέρος του Μοριά λαγοκοιμόταν, αφήνοντας τους λογιότατους να ερίζουν, με την ακατανόητη, γι’ αυτόν, στεγνή και τυποποιημένη γλώσσα τους. Ακούγοντας όμως τα λόγια και την φασαρία, πήδηξε μ’ ένα σάλτο κάτω από την λεμονιά και πηγαίνοντας κατ’ ευθείαν προς το προεδρείο, έξαλλος άρχισε να ρωτά:

– Τίνος το αυτί θα κόψετε, ωρέ πατριώτες;

– Τόσο μεγάλο έγκλημα έκανε ο άνθρωπος. Ντροπή μας Έλληνες. Εμείς αγωνιστήκαμε τόσα χρόνια για να διώξουμε τον τύραννο και τώρα θ’ αρχίσουμε να κόβουμε τα αυτιά του κοσμάκι;

Μέσα σ’ ένα πανδαιμόνιο από γέλια, χρειάστηκε να επέμβει ο Πρόεδρος, για να εξηγήσει στον Κολοκοτρώνη ότι παρεξήγησε τα πράγματα. Στο τέλος, βέβαια, κατάλαβε και ο Κολοκοτρώνης την γκάφα του και τους είπε χαμογελώντας:

– Ε! Καλά δα, δεν είναι και τίποτα σπουδαίο, ωρέ γραμματιζούμενοι. Πώς θέλετε να καταλάβω, εγώ ο σκράπας, τις ελληνικούρες σας. Λέξεις κόψτε όσες θέλετε, αυτιά μια φορά να μην πειράξετε, γιατί θα ‘χουμε άσχημα ξεμπερδέματα. Είπα κι εγώ παλάβωσαν οι καλαμαράδες… Τι κόρακα μαθές!!

Το θυμήθηκα το ωραίο περιστατικό από την ζωή του ήρωα για δύο λόγους. Πρώτον, γιατί πάντοτε με συγκινεί ο λόγος των αγωνιστών του Εικοσιένα και φροντίζω τέτοια ευθαλή και μυρίπνοα άνθη της ιστορίας μας να τα μοιράζομαι με τους μαθητές μου και, δεύτερον, γιατί και σήμερα συνεχίζεται η τακτική των τότε πληρεξούσιων. Χρησιμοποιούν λέξεις ή φράσεις καινοφανείς, αντικαθιστώντας παλιές και γνωστές, δυσάρεστες και αποτρόπαιες.

Ένα από τα πιο ουσιαστικά καθήκοντα των εξουσιών, συνίσταται στο να βαπτίζουν, με λαοφιλές λέξεις ή ουδέτερες ή να επινοούν νέες, τα πράγματα που οι λαοί απεχθάνονται με τα παλιά τους ονόματα. Η δύναμη των λέξεων είναι τόσο μεγάλη, που αρκούν όροι καλά επιλεγμένοι, για να τους κάνουν να δεχτούν τα πιο μισητά και καταστροφικά πράγματα.

Παράδειγμα. Εφευρέθηκε η τρισάθλια λέξη, «κινητικότητα», για να καλύψει και να καρυκεύσει την απεχθή λέξη “απόλυση”. Σε τέτοιες λέξεις είχε διαπρέψει το ΠΑΣΟΚ, επί Ανδρέα κυρίως. Χρησιμοποιούσε, λόγω ιδεοπενίας, λέξεις ή φράσεις με λαμπυρίζον περιτύλιγμα-ανανέωση, ανασυγκρότηση, αλλαγή, μεταρρύθμιση. Ακόμη τα “μη πόλεμος”, “ελληνοτουρκική φιλία”, για να καρυκεύσουν την ενδοτικότητα και ηττοπάθειά τους έναντι της Τουρκίας. “Συμφωνία των Πρεσπών” βαπτίστηκε η προδοσία της Μακεδονίας. Αν ξύσεις το κέλυφος και ξεφλουδίσεις, όλα αυτά τα εύπεπτα και αερογεμή φληναφλήματα, εισπνέεις αναθυμιάσεις, “γέμουσι οστέων νεκρών και πάσης ακαθαρσίας”. (Ο γενέθλιος βέβαια χώρος αυτού του γλωσσικού πονηρεύματος, είναι το ΚΚΕ, που διαμορφώθηκε από τα μέσα περίπου της δεκαετίας του ’30. Η γνωστή «ξύλινη γλώσσα»). Να απαριθμήσω και άλλες τέτοιες λέξεις – πτώματα τυμπανιαίας αποφοράς. Μνημόνιο αντί για ξεπούλημα και εκποίηση της πατρίδας, διαρθρωτικές αλλαγές, ευελιξία, οριζόντιες ή κάθετες περικοπές.

Τώρα ακούμε για “μεταμόρφωση” του κράτους. Προφανώς εξαντλήθηκε το κοσμικό λεξιλόγιο και επιστρατεύονται λέξεις εκκλησιαστικές. Άρα θα περιμένουμε, αφού εκπνεύσει η μεταμόρφωση, να εμφανιστεί η ανάσταση ή η ανάληψη του κράτους. Βεβαίως ο λαός ζει εδώ και δεκαετίες πάθη και σταύρωση.

Τούτη την εποχή η λέξη τσίχλα είναι ο συγχρωτισμός. Ετυμολογικώς παράγεται από την πρόθεση “συν” και το ουσιαστικό ο “χρως” (του χρωτός), που σημαίνει επιδερμίδα. Η πρόθεση “συν” σημαίνει την παρουσία και κάποιου άλλου. Συνάδελφος, συγκάτοικος, σύζυγος, συμμαθητής. (Μήπως στην λέξη “συν-είδηση” υποδηλώνεται και μια άλλη, άγρυπνη παρουσία στην ψυχή μας, που επιβραβεύει ή ελέγχει;). Συγχρωτισμός σημαίνει επαφή, άγγιγμα του άλλου.

Ανοίγουν μεθαύριο τα δημοτικά σχολεία, συνοδευόμενα με μια αρμαθιά απαγορεύσεις λόγω…συγχρωτισμού. Απαγορεύεται η παρουσία στην αίθουσα πάνω από 15 μαθητές. Απαγορεύεται η πρωινή προσευχή, απαγορεύεται η επαφή μας με τους μαθητές, (επιτρέπεται μόνο με μάσκα και γάντια), απαγορεύονται οι φωτοτυπίες ασκήσεων, απαγορεύεται η διόρθωση σε βιβλία ή τετράδια μαθητών, απαγορεύεται το παιχνίδι των παιδιών στο διάλειμμα, απαγορεύεται η παρουσία δύο μαθητών στο ίδιο θρανίο. Απαγορεύεται να παραβούν, μαθητές ή δάσκαλοι, το ενάμιση μέτρο απόσταση. Απαγορεύονται οι παρελάσεις και οποιαδήποτε άλλη σύναξη. Απαγορεύεται, απαγορεύεται, μπήκαμε, δηλαδή, σε κανονική….κανονικότητα. (Η “κανονικότητα” είναι άλλη λέξη τσιχλόφουσκα που υπερίπταται τούτες τις ημέρες). Τώρα πώς θα τηρηθούν όλα αυτά τα μέτρα κατά του συγχρωτισμού από 6χρονα και 7χρονα παιδιά, αυτό οι οδηγίες δεν το γράφουν. Μάλλον θα μετατραπούμε οι δάσκαλοι σε κυριολεκτικά χωρο-φύλακες και σωματο-φύλακες των παιδιών. Αυτό που θα προκληθεί είναι η καχυποψία. Γονείς, δάσκαλοι και μαθητές θα τηρούμε, φιλύποπτα, αποστάσεις. Κάποιοι ίσως φορέσουν και μάσκες και εμφανιστούν σαν τον γνωστό, μασκοφόρο, κινηματογραφικό ήρωα, τον Ζορό, όπως η κ. υπουργός στην εκκλησία τις προάλλες.

Τέλος πάντων παραπέμπω και σε ένα κείμενο δυσνόητης και ανόητης γραφής, το οποίο περιέχεται σε βιβλίο Γλώσσας, Δημοτικού, από το τετράδιο εργασιών, Β’ Δημοτικού, β’ τεύχος, σελ. 10. Μοιάζει με το “εν αυτή” του Κολοκοτρώνη.

«Ο σκύλος που δεν ήξερε να γαβγίζει

Μία φορά κι έναν καιρό ήτανε ένας σκύλος που δεν ήξερε να γαβγίζει. Δε γάβγιζε, δε νιαούριζε, δε μουγκάνιζε, δε χλιμίντριζε, δεν ήξερε να κάνει καμιά φωνή ζώου. Ήτανε ένα μοναδικό σκυλί, που ποιός ξέρει πώς κατέφτασε από έναν τόπο όπου δεν υπήρχανε σκυλιά. Το ίδιο δεν καταλάβαινε πως του έλειπε τίποτα. Οι άλλοι του ανοίξανε τα μάτια. Του λέγανε:

-Μα εσύ δε γαβγίζεις;

-Δεν ξέρω, είμαι ξένος.

-Άκου απάντηση! Δεν το ξέρεις πως τα σκυλιά γαβγίζουν;

Ο σκύλος δεν ήξερε τι να απαντήσει. Δεν ήξερε όμως να γαβγίζει κι ούτε ήξερε πώς να μάθει».

(Τζιάνι Ροντάρι, «Παραμύθια για να σπάτε κέφι», εκδ. Κέδρος).