Γενικά

Διαμεσολάβησης …το ανάγνωσμα

Γράφει η Ελένη Σισμανίδου*

Με τον νόμο 4640/2019 που ψηφίσθηκε την προηγούμενη εβδομάδα θεσπίστηκαν διατάξεις για την περαιτέρω εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας προς τις διατάξεις της Οδηγίας 2008/52/εκ της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο θεσμός της διαμεσολάβησης είναι νεότευκτος θεσμός και αποσκοπεί στην επίλυση συγκεκριμένων (όχι όλων) ιδιωτικών διαφορών (π.χ. οικογενειακών, κληρονομικών, εμπορικών κλπ) μέσω διαπραγμάτευσης, συζήτησης μεταξυ των ενδιαφερομενων μερων προς εξεύρεση μιας κοινά αποδεκήης λύσης, με αμοιβαίες υποχωρήσεις, τουλάχιστον και χωρίς την άμεση προσφυγή στην προβλεπόμενη δικαστική οδό.

Ο θεσμός αυτός δεν είναι τόσο ξένος προς εμάς τους Έλληνες, όσο φαίνεται εκ πρώτης όψεως, όπως θα δούμε παρακάτω. Αρκεί να αναχθούμε ιστορικά στην Αρχαάα Αθηναϊκή Δημοκρατία, θεσμός της οποίας ήταν η Διαιτησία. Οι διαιτητές στην Αρχαία Αθήνα ήταν δικαστές, όχι όπως οι τακτικοί του Δικαστηρίου της Ηλιαίας, αλλά προς τους σήμερα αναλογούντες αιρετούς κριτές. Ήταν δε, δυο ειδών: είτε δημόσιοι, υπεράνω των πενήντα ή εξήντα ετών είτε επιλέγονταν με αμοιβαία συγκατάθεση των διαδίκων, δηλαδή των εμπλεκομένων μερών της διαφοράς.

Για τη ρύθμιση εκτός δικαστικών αιθουσών των παραπάνω διαφορών και με σκοπό την αποφυγή δαπανών και καθυστέρησης, οι αντίδικοι μπορούσαν, με κοινή συμφωνία τους να παραπέμψουν την εκδίκαση της διαφοράς τους σε τρίτο πρόσωπο της επιλογής τους, τον διαιτητή, για την αμεροληψία του οποίου συμφωνούσαν και οι δυο, δεχόμενοι, παράλληλα, να εκτελέσουν την απόφαση του.

Η δεσμευτικότητα της διαιτητικής απόφασης προβλεπόταν και από σχετικό νόμο της εποχής. Οι βασικές αυτές αρχές του θεσμού της Διαιτησίας στην Αρχαία Αθήνα διέπουν κατ’αναλογία και το θεσμό της Διαμεσολάβησης σήμερα και αποτυπώθηκαν στον παραπάνω νόμο. Ωστόσο, μορφές διαμεσολάβησης σώζονται έως και σήμερα, στην ελληνική επικράτεια και συγκεκριμένα στην Κρήτη, όπου ο θεσμός του Σασμού τηρείται έως και σήμερα.

Σασμός είναι η διαδικασία στην οποία, μετά από τη γένεση μιας διαφοράς, ένα πρόσωπο εγνωσμένου κύρους και κοινωνικής επιρροής, ο σάστης, παρεμβαίνει προς το θύτη και το θύμα, ασκώντας πίεση για να βρουν μια συμβιβαστική λύση.

Σκοπός όλων είναι η μη κλιμάκωση της διαφοράς και η ειρηνική συμβιβαστική διευθέτησή της και αποτελεί αμιγώς κοινωνικό θεσμό δεδομένου ό,τι δεν προβλέπεται σε τυπικό νόμο. Βέβαια, η σημερινή μορφή της διαμεσολάβησης, έτσι όπως προβλέφθηκε με τον πρόσφατο νόμο παρουσιάζει ιδιαιτερότητες, οι οποίες, αν δεν αρθούν ή έστω, λειανθούν, θα έχουν αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό που στοχεύει ο θεσμός. Προς επεξήγηση αυτού εκθέτω τα εξής:

Α. Επειδή έχει πέσει πολύ μελάνι για τον θεσμό αυτό, κατά βάση έχει γίνει πληκτρολόγηση μακράς διαρκείας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, για να ακριβολογούμε, έχει υποστηριχθεί, μεταξύ άλλων, η άποψη πως με το θεσμό της διαμεσολάβησης θα αποσυμφορηθούν τα δικαστήρια. Ένα επιχείρημα που εκπίπτει μέσω απλής παρατήρησης των δικαστικών αιθουσών (τις οποίες επισκέπτεται καθημερινά ένας μάχιμος δικηγόρος όπως η συντάκτρια του παρόντος), οι οποίες είναι, κυριολεκτικά, άδειες, εκτός από τις ανακοπές κατά των τραπεζών, τα υπερχρεωμένα και τις οικογενειακές διαφορές, τα πινάκια είναι άδεια. Οι οποιεσδήποτε καθυστερήσεις στον προσδιορισμό δικασίμου και στην έκδοση αποφάσεων δεν έχουν να κάνουν με τη πληθώρα υποθέσεων που άγονται ενώπιον της δικαστικής κρίσης διότι περίπου δέκα χρόνια πριν, τα πινάκια είχαν τις διπλάσιες εγγραφές. Συνεπώς, σε ποιά αποσυμφόρηση αναφέρεται η άποψη αυτή; Αφού τέτοια δεν υπάρχει και μπορεί εύκολα κανείς να το αντιληφθεί μέσω μιας απλής παρατήρησης (καθημερινής) των δικαστικών αιθουσών.

Β. Συν τοις άλλοις, τον δικηγόρο τον επιλέγει ελεύθερα ο εντολέας για να διαχειριστεί υπόθεση του είτε εξωδικαστικά είτε μέσω της δικαστικής οδού ενώ τον διαμεσολαβητή-τρίτο, αν δεν συμφωνήσουν τα μέρη ως προς την επιλογή του προσώπου του διαμεσολαβητή, θα τον διορίσει επιτροπή του Υπουργείου Δικαιοσύνης και συνεπώς θα οριστεί χωρίς ελεύθερη επιλογή. Μια τέτοια νομοθετική πρόβλεψη, δεν συνάδει ούτε με τις αρχές ενός συντεταγμένου Κράτους Δικαίου, όπως η χώρα μας αλλά ούτε και με το πνεύμα του ίδιου του θεσμού της διαμεσολάβησης, αφού βασικό στοιχείο της έννοιας της είναι η ελεύθερη βούληση των μερών προς εξεύρεση κοινά αποδεκτής λύσης, εκτός δικαστικών αιθουσών με σκοπό την ειρηνική επίλυση της διαφοράς. Εξάλλου και το επιχείρημα πως οι διαφορές στην Ελλάδα δεν επιλύονται, στην πλειοψηφία τους, εξωδικαστικά δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, καθώς, αφενός μεν, δεν υπάρχει καταγραφή του αριθμού των υποθέσεων που καταλήγουν να συμβιβαστούν εξωδικαστικά στα δικηγορικά γραφεία, αφετέρου δε, αν κατέληγαν όλες οι διαφορές στα δικαστήρια ο όγκος θα ήταν τέτοιος που, σήμερα θα εκδικάζονταν αγωγές που κατατέθηκαν προ δεκαετίας τουλάχιστον.

Γ. Κλείνοντας, θα ήθελα να τονίσω πως στην άποψη που υποστηρίζει πως « η διαμεσολάβηση είναι καλή, αν δεν έμπαινε υποχρεωτικότητα πως θα τη μάθαινε ο κόσμος;» Έχω να απαντήσω πως και ο εγκλεισμός στη φυλακή έχει καλό στόχο, να σωφρονίσει τον δράστη. Με την ίδια λογική, λοιπόν, ερωτάται: Θα έπρεπε υποχρεωτικά και με νόμο να τη διαφημίζαμε και να πήγαιναν για λίγες μέρες όλοι στη φυλακή προκειμένου να τη μάθουν και έτσι να αποτρέπεται η τέλεση αδικημάτων;

Εν ολίγοις, η υποχρεωτικότητα δε νοείται για ένα θεσμό που θεμέλιο του αποτελεί η ελεύθερη βούληση των μερών και εν πάσει περιπτώσει, δεν φαίνεται να προκύπτει από το γράμμα του νόμου πρόθεση «διαφήμισης» της διαμεσολάβησης από το νομοθέτη. Σε κάθε περίπτωση, προσωπικά τάσσομαι υπέρ του θεσμού της διαμεσολάβησης, ευελπιστώ πως θα έχει θετικά αποτελέσματα για όλους τους Έλληνες πολίτες, αφού, τουλάχιστον, θα μας υπενθυμίσει αρχαίους θεσμούς (βλ. Διαιτητές στην Αρχαία Αθήνα ) αλλά και θα διαδώσει και σημερινούς (βλ. Σασμός στη Κρήτη), ενισχύοντας έτσι, την επαναφορά θεσμών, προσφιλών στον πολιτισμό μας, απο την Αρχαία Αθήνα έως σήμερα.

* Δικηγόρος παρ’ εφέταις, διαπιστευμένη διαμεσολαβήτρια υπουργείου Δικαιοσύνης, εξειδικευμένη σε τραπεζική και οικογενειακή διαμεσολάβηση, συντονίστρια ειδικής γραμματείας ιδιωτικού χρέους ν. 4469/2017 ΠΜΣ οικονομικό ποινικό Δίκαιο ΑΠΘ, ΠΜΣ δίκαιο πληροφορικής ΑΠΘ

Περισσότερα

Το Eurojackpot αποκλειστικά στα καταστήματα ΟΠΑΠ

Διαθέσιμο στην Ελλάδα το ευρωπαϊκό παιχνίδι που μοιράζει μέχρι και 120 εκατ. ευρώ Διαθέσιμο στην Ελλάδα είναι το δημοφιλές ευρωπαϊκό παιχνίδι Eurojackpot, που μοιράζει κέρδη μέχρι και 120 εκατ. ευρώ. Η συμμετοχή στο παιχνίδι, που έκανε πρεμιέρα στη χώρα μας πριν τρεις εβδομάδες , γίνεται αποκλειστικά μέσω των […]

Γ.Γεωργαντάς: Σύντομα η ολοκλήρωση ηλεκτροφωτισμού στους κόμβους Αμαράντων και Μυριοφύτου – Σ.Σ.Μουριών

Ο αντιπρόεδρος της Βουλής και βουλευτής Κιλκίς Γιώργος Γεωργαντάς, έκανε την ακόλουθη δήλωση: «Το περιφερερειακό συμβούλιο Κεντρικής Μακεδονίας αποφάσισε στη […]

Δείτε ακόμα

Δεν είναι ασυνήθιστα πολλά;

Ο δήμος Παιονίας αποφάσισε την ανάθεση συγγραφής του ιστορικού λευκώματός του στον καταλληλότερο γι’ αυτόν τον σκοπό ερευνητή και συγγραφέα, […]