Αρωματοθεραπεία: Οι ευεργετικές ιδιότητες των αιθερίων ελαίων

Γράφει ο Χρήστος Χαλίτσιος*

Η αρωματοθεραπεία αντιπροσωπεύει μια επιστήμη συνεχούς ανάπτυξης που τα τελευταία χρόνια απέκτησε δημοφιλία και βασίζεται στην χρήση των αιθέριων ελαίων που προκύπτουν απο τα αρωματικά φυτά.

Σκοπός της είναι η ολιστική προσέγγιση της υγείας αξιοποιώντας τις ευεργετικές ιδιότητες των αιθέριων ελαίων, προκειμένου να διατηρήσει και να βελτιώσει την υγεία, την ομορφιά και την διάθεση των ανθρώπων. Τα αιθέρια έλαια επιδρούν στον ανθρώπινο οργανισμό εξισορροπώντας το σώμα, το πνεύμα και τα συναισθήματα αποκαθιστώντας την ομοιόσταση.

ΙΣΤΟΡΙΑ
Τα φυτά χρησιμοποιούνται στην θεραπευτική και στην καθημερινότητα του ανθρώπου απο τότε που υπάρχει άνθρωπος. Η χρήση των αιθερίων ελαίων ξεκινάει 4.000 χρόνια πριν. Οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν όλα σχεδόν τα αρωματικά φυτά ως αρτύματα και για τον αρωματισμό των κρασιών.

Η εμπορεία των αιθέριων ελαίων ξεκίνησε απο την Ασία απο τους Κινέζους και συνεχίστηκε απο τους Άραβες οι οποίοι τα μετέφεραν στην Ευρώπη. Πρώτοι οι Αιγύπτιοι, σύμφωνα με ιστορικά στοιχεία έκαιγαν λιβάνι για θεραπευτικούς σκοπούς. Κάπνιζαν στους ασθενείς τους αλλά και τον αέρα γύρω απο αυτούς για να τον απολυμάνουν.

Αργότερα χρησιμοποιούσαν τα αιθέρια έλαια για αντισηψία στις μούμιες. Είναι γνωστό, ότι οι αρχαίοι Έλληνες γιατροί όπως ο Διοσκουρίδης και ο Γαληνός χρησομοποιούσαντα αιθέρια έλαια. Ο όρος «αρωματοθεραπεία» εισήχθηκε το 1920 απο τον Γάλλο χημικό Ρενέ Γκαρφός και στην συνέχεια ο Ρόμπερ Τισσερώ εξέδωσε τo 1975 το βιβλίο αρωματοθεραπείας με τίτλο «The Art of Aromatotherapy” («Η τέχνη της Αρωματοθεραπείας»).

ΑΙΘΕΡΙΑ ΕΛΑΙΑ
Τα αιθέρια έλαια είναι τα φυσικά αποστάγματα αρωματικών φυτών και βοτάνων. Σε αυτά οφείλονται το χαρακτηριστικό άρωμα και η γεύση κάθε φυτού. Λαμβάνονται απο διάφορα μέρη του φυτού: τα άνθη, τα φύλλα, τους καρπούς, τον κορμό ή την ρίζα. Είναι διεισδυτικά και εισχωρούν στα βαθύτερα στρώματα της επιδερμίδας. Είναι πτητικές ουσίες, δηλαδή εξατμίζονται γρήγορα και φτάνουν μέσω της όσφρησης στα κέντρα του εγκεφαλου επηρεάζοντας τον ψυχισμό και την διάθεσή μας.

Όταν απορροφηθούν απο τον οργανισμό ανάλογα με τις ιδιότητες τους χαλαρώνουν και ηρεμούν ή τονώνουν αναζωογονούν. Απο χημικής άποψης τα αιθέρια έλαια αποτελούνται κυρίως απο τερπένια και άλλες αρωματικές και αλειφατικές ενώσεις.

Τα αιθέρια έλαια έχουν αλληλεπίδραση με τα βιολογικά μακρομόρια και ρυθμίζουν μοριακές λειτουργίες. Τα αιθέρια έλαια στις μέρες μας βρίσκουν μεγάλο φάσμα εφαρμογής. Η αρωματοθεραπεία απέκτησε στην εποχή μας πολλούς οπαδούς αφού προσφέρει την δυνατότητα βελτίωσης της ποιότηταςζωής καλυτερεύοντας την υγεία με ολιστικό τρόπο. Ουσιαστικά φέρνει σε ισορροπία το σώμα και το πνεύμα.

Τα αιθέρια έλαια βοηθούν στην διαχείρηση του Τα αιθέρια έλαια έχουν αλληλεπίδραση με τα βιολογικά μακρομόρια και ρυθμίζουν μοριακές λειτουργίες. Τα αιθέρια ελαια έχουν μεγάλο φάσμα εφαρμογής στην θεραπευτική λόγω των ιδοτήτων τους.

Εμφανίζουν αντισηπτικές, αναλγητικές, αντιφλεγμονώδεις, αποτοξινωτικές, υπεραιμικές ιδιότητες καθως επίσης χαλαρωτικές, κατατσταλτικές, ατνικαταθληπτικές, σπασμολυτικές, χωνευτικές και διουρητικές δράσεις. Επίσης παρουσιάζουν ανοσοδιεγερτικές, αποχρεπτικές και αποσμητικές ιδιότητες.

ΧΡΗΣΕΙΣ-ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ
Τα αιθέρια έλαια στις ημέρες μας βρίσκουν ευρύ φάσμα εφαρμογής. Η αρωματοθεραπεία απέκτησε στην εποχή μας πολλούς οπαδούς αφού προσφέρει την δυνατότητα βελτίωσης της ποιότητας ζωής καλυτερεύοντας την υγεία με ολιστικό τρόπο. Ουσιαστικώς φέρνει σε ισορροπία το σωμα και το πνεύμα. Τα αιθέρια έλαια βοηθούν στην διαχείρηση του στρες, του άγχους και της έντασης.

Επηρεάζουν σημαντικά την διάθεση του ανθρώπου. Κάποια βελτιώνουν την διάθεση και μας γεμίζουν ενέργεια, κάποια άλλα χαλαρώνουν ή φέρνουν ισορροπία. Επι πλέον είναι διαδεδομένη η χρήση της αρωματοθεραπείας και στην καλλυντική περιποίηση. Η χρήση των αιθέριων ελαίων γίνεται με εισπνοή, με μασάζ, στο μπάνιο, με αρωματισμό του χώρου, με κομπρέσες, με περιποίηση της επιδερμίδας, των μαλλιών, στην μαγειρική.

Τα αιθέρια έλαια έχουν πολλαπλές βιολογικές δράσεις επηρεάζοντας τα συστήματατου ανθρώπου παρέχοντας μεταβολική ισορροπία και ομοιόσταση. Τα χημικά συστατικά των αιθέριων ελαίων, το άρωμα τους, η γεύση τους δρώντας συνεργικά παράγουν μια ολιστική δράση στον άνθρωπο επηρεάζοντας τον σε ψυχοσωματικό επίπεδο.

Στο γαστρεντερικό σύστημα: Μέσω της διέγερσης των νευρικών απολήξεων των υποδοχέων της γεύσης και της όσφρησης επηρεάζουν την πεπτική λειτουργία και την δραστηριότητα των αδένων. Παρουσιάζουν δράση αντισπασμωδική/σπασμολυτική) των λείων μυικών ίνων (βασιλικός, bergauotto,χαμομήλι, κανέλα) δράση αντιοξίνη (chiodi di garofino). Μερικά αιθέρια έλαια έχουν στοχευμένη δράση στο ενδρόκρινο πάγκρεας (ευκάλυπτος, ginespvo) και στο ήπαρ (roswavino, χαμομήλι, μέντα, λεβάντα).

Στο καρδαγγειακό σύστημα: Η κανφορά διεγείρει τον καρδιακό μυ ενώ η λεβάντα, το rosmarino το yiang-yiang βοηθούν στην ταχυκαρδία. Τα αγγεία και η τονικότητά τους επηρεάζονται απο Issopo, λεβάντα yianh-yiang καθώς και καμφορά, rosmarino με μυικούς ή και νευρικούς μηχανισμούς.

Στο νευρικό σύστημα: Τα αιθέρια έλαια εκδηλώνουν δράση στο κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ) και στο αυτόνομο. Το οrigano η verbena ασκούν δράση παρασυμπαθητικομιμητική , o timo το serpillo, issopo δράση παρασυμμπαθητικολυτική, η λεβάντα, argelicaτο ying-yang δράση συμπαθητικολυτική, ο βασιλικός, το λεμόνι συμπαθητικομιμητική.

Στο ΚΝΣ τα αιθέρια έλαια μπορεί να έχουν δράση διεγερτική (βασιλικός, λεμόνι, μέντα, timo) ή δράση χαλαρωτική, αγχολυτική (χαμομήλι, λεβάντα, melissa).Τα όρια μεταξύ δράσης διεγερτικής ή κατασταλτικής δεν είναι πτέ ξεκάθαρα και πολλά αιθέρια έλαια έχουν δράση χαλαρωτική σε μικρές δόσεις και διεγερτική σε υψηλές δόσεις.

Τα αιθέρια έλαια επηρεάζουν το νευρικό σύστημα την ψυχική κατάσταση και την διάθεση μέσω της όσφρησης απο το άρωμα. Η ρινική κοιλότητα έχει νευρικές απολήξεις. Η χημική ενέργεια του αρώματος μετατρέπεται σε νευρικό σήμα απο ειδικούς υποδοχείς το οποίο διεγείρει κέντρα όσφρησης στον θάλαμο στον μυελό του εγκεφάλου και στον τελεγκέφαλο.

Με αυτόν τον τρόπο το απλό άρωμα των αιθέριων ελαίων είναι σε θέση να επηρεάσει την διάθεση και το νευρικό σύστημα. Στο ενδόκρινο σύστημα: Τα αιθέρια έλαια συμπεριφέρονται ως φυτικές ορμόνες (φυτο-ορμόνες). Ο βασιλικός, το rosmarino, το γεράνι δειγείρουν την έκκριση των ορμονών της υπόφυσης. Η δυνατότητα να ρυθμίζουν την λειτουργική κατάσταση των νευρο-ενδοκρινων συτημάτων οδηγεί σε ομοιόσταση.

Ανοσοποιητικό σύστημα: Τα αιθέρια έλαια (bergamoto, λεβάντα, χαμομήλι) έχουν την ικανότητα να διεγείρουν την παραγωγή λεμφοκυττάρων.

Αναπνευστικό σύστημα: Μεγάλο μέρος των αιθέριων ελαίων απομακρύνονται απο τους πνεύμονες στο επίπεδο των οποίων ασκούν δράση αντισωπτική, αμτισπαστική (menta, timo,ευκάλυπτος, λεβάντα) αποχρεπτική (καμφορά, βασιλικός, ευκάλυπτος, origano) και διεγερτική της αναπνοής (καμφορά).

Στο ουροποιητικό σύστημα: Τα αιθέρια έλαια αποβάλονται απο τον οργανισμό δια μέσω της επιδερμίδας, των πνευμόνων και κυρίως απο τους νεφρούς. Πολλά αιθέρια έλαια ασκούν δράση διουρητική (betulla, χαμομήλι, ευκάλυπτος, γεράνι, λεμόνι, λεβάντα) δράση ενάντια στους λίθους (χαμομήλι, γεράνι).

Δράση αποτοξινωτική: Η δράση των μορίων των αιθερίων ελαίων είναι να ενώνονται με τις τοξίνες και να δημιουργούν αδρανή συμπλυκα.

ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ-ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ
Τα αιθέρια έλαια είναι ουσίες υψηλής συγκεντρωσης και πρέπει να χρησιμοποιούνται με μεγάλη προσοχή. Πρέπει να αποφεύγεται η επαφή με τα μάτια η χορηγείται απο το στόμα η χρησιμοποίηση αδιάλυτων αιθέριων ελαίων στο δέρμα.

Επι πλέον άνθρωποι με ευαισθησία η αλλεργία θα πρέπει να τα αποφεύγουν. Στην εγκυμοσύνη και τον θηλασμό καλό είναι να αποφεύγονται. Τέλος καλό είναι να μην χρησιμοποιούνται απο παιδιά.

Τα αιθέρια έλαια είναι ομάδα αρωματικών πτητικών ουσιών, οι οποίες είναι διαλυτές στην αλκοόλη. Η χρήση τους στην θεραπευτική ονομάζεται αρωματοθεραπεία. Είναι μια μέθοδος η οποία αποτελεί ενναλακτικό ολιστικό θεραπευτικό σύστημα που βοηθάει στην βελτίωση της υγείας, της ομορφιάς, της ευεξίας.