Ο Παράδεισος «άνοιξε» την «πύλη» του για τον σπουδαίο φιλόλογο Παναγιώτη Μάνο

Για την τελευταία «μετάθεση» της ζωής του, στην «έδρα» του Παραδείσου, «αναχώρησε» την Τρίτη 30.1.18 ο σπουδαίος φιλόλογος Παναγιώτης Μάνος, που απεβίωσε σε ηλικία 91 ετών.

«Έκλεισε», έτσι, ένα λαμπρό κεφάλαιο της εκπαιδευτικής και πολιτιστικής ζωής του Κιλκίς, που είχε «ανοίξει» στις αρχές με μέσα της δεκαετίας του ΄50, όταν ο αείμνηστος καθηγητής πρωτοδιορίσθηκε σε τούτο τον τόπο.

Έναν τόπο, με τον οποίο ο γεννημένος το 1927 στο Κρέμι Κοζάνης Παναγιώτης Μάνος ανέπτυξε μια σχεδόν παθολογική σχέση αγάπης και αφοσίωσης, που υπερέβαινε τα όρια της έννοιας της «δεύτερης πατρίδας», καθώς σε όλη του την ζωή λειτούργησε ως να επρόκειτο για την πρώτη, προσφέροντάς της ανεκτίμητες υπηρεσίες.

Απόφοιτος της φιλοσοφικής σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με λαμπρές γνώσεις φιλολογίας, ιστορίας και αρχαιολογίας, ο Παναγιώτης Μάνος τις μεταλαμπάδευσε με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο σε ου ολίγες «φουρνιές» μαθητών των σχολείων δευτεροβάθμιας (τότε μέσης) εκπαίδευσης του Κιλκίς, στα οποία υπηρέτησε, λειτουργώντας ως πιστός θεματοφύλακας της ελληνορθόδοξης παιδείας και των εθνικών παραδόσεων και αξιών και προσφέροντας σε όλους πολύτιμα πνευματικά και ηθικά εφόδια. Συγκαταλεγόμενος στους πραγματικά άξιους, πορεύθηκε στην εκπαιδευτική ιεραρχία μέχρι τα ύπατα αξιώματά της, ολοκληρώνοντας την σταδιοδρομία του ως γενικός επιθεωρητής μέσης εκπαίδευσης.

Κατά την διάρκειά της δίδαξε κατά διαστήματα και στην φιλοσοφική σχολή του ΑΠΘ, ενώ προέβη και σε σύνταξη-έκδοση πονημάτων ιστορικού, γλωσσολογικού και γενικώς επιστημονικού περιεχομένου σχετικού με το δικό του αντικείμενο. Διακρίθηκε ιδιαιτέρως ως ομιλητής σε διαλέξεις και εορταστικές και επετειακές εκδηλώσεις, ευρέως φάσματος αντικειμένων, καθώς ήταν δεινός χειριστής τόσο του γραπτού όσο και του προφορικού λόγου, προσαρμοσμένου στα εκάστοτε δεδομένα και αναλόγως προς το ακροατήριο.

Ως μνημειώδες αντιπροσωπευτικό δείγμα αυτής της αναφοράς θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ο πανηγυρικός της ημέρας, που εξεφώνησε την Παρασκευή 21 Ιουνίου 1963 για την πεντηκοστή επέτειο της Μάχης του Κιλκίς.

Ένας πανηγυρικός, που συμπεριελήφθη στην ειδική έκδοση για την πεντηκονταετηρίδα αυτής της επικής Μάχης, και ο οποίος απετέλεσε «πηγή» και «οδηγός» για πολλούς συναδέλφους που τις δεκαετίες που ακολούθησαν, ενώ «κόσμησε» και τις σελίδες του «Μαχητή του Κιλκίς» στο πλαίσιο των από ιδρύσεώς του κατ΄έτος αφιερωμάτων του στην μεγάλη επέτειο.

Το αρχαιολογικό μουσείο
Εκεί, όπου ο Παναγιώτης Μάνος «δόθηκε ψυχή τε και σώματι», ήταν ο τομέας ο σχετιζόμενος με τις αρχαιότητες στον νομό μας.

Πριν αφιχθεί στον τόπο μας ο ευαίσθητος αυτός για την ιστορία και τον πολιτισμό μας άνθρωπος, οι αρχαιολογικοί θησαυροί του νομού Κιλκίς είτε όδευαν προς το αρχαιολογικό μουσείο Θεσσαλονίκης είτε συμπεριλαμβάνονταν… στην «λεία» αρχαιοκαπήλων, που λυμαίνονταν τις περιοχές όπου αυτοί υπήρχαν, είτε απλώς… περέμεναν θαμμένοι στα «σπλάχνα» της κιλκισιώτικης γης.

Χάρη στις ενέργειες και την επιμονή του Παναγιώτη Μάνου αλλά και τη σθεναρή αντίστασή του σε μικροπολιτικές ή και ιδιοτελείς επιδιώξεις διαφόρων πολιτευτών και τοπικών παραγόντων κατέστησαν δυνατές:

-Η ανάσχεση της «φυγής» των αρχαιοτήτων του νομού στην θεσσαλονίκη και η αποθήκευσή τους σε κατάλληλους χώρους, όταν δεν υπήρχε ακόμη αρχαιολογικό μουσείο.

-Η εκδήλωση ενδιαφέροντος και ενεργειών από πλευράς πολιτείας, και δη της αρχαιολογικής υπηρεσίας, αποτέλεσμα των οποίων, πάντοτε με τις συνεχείς παρεμβάσεις του Παναγιώτη Μάνου, υπήρξε η ανακήρυξη των αρχαιολογικών χώρων πρώτα του Παλατιανού αργότερο της Κολχίδος, ενώ πολύ αργότερα προστέθηκε και αυτή της αρχαίας Ευρωπού, στον Εύρωπο.

-Η θεμελίωση και ανέγερση του αρχαιολογικού μουσείου Κιλκίς, όπως στεγάθηκαν εν τέλει οι αρχαιολογικοί θησαυροί του νομού, με κορυφαίο εύρημα-έκθεμα τον περίφημο Κούρο της αρχαίας Ευρωπού, και του οποίου η λειτουργία εγκαινιάσθηκε την Τρίτη 30 Νοεμβρίου 1971.

Ειδικότερα σε ό,τι αφορά στον Κούρο Ευρωπού ο Παναγιώτης Μάνος έδωσε «μάχη» με «νύχια και δόντια», για να μην «παραπεταχθεί» ή «καταχωνιασθεί» πουθενά, καθώς η ανακάλυψή του «ταρακούνησε» τις ιδεοληψίες και προκαταλήψεις της εποχής των αρχών της δεκαετίας του ΄60, σύμφωνα με τις οποίες τα «αρχαία» υποβάθμιζαν την αξία της γεωργικής γης! Μάλιστα, μερίδα κατοίκων είχε γι΄αυτόν τον λόγο… «στην μπούκα» τον Παναγιώτη Μάνο, σε σημείο που να συνδέουν την ψήφο τους προς υποψήφιους βουλευτές με το αίτημα να ενεργήσουν αυτοί για… μετάθεσή του!

(Τώρα, το πως αυτός ο άνθρωπος, που συνέβαλε όσο ελάχιστοι, αν όχι… κανείς, στο να έχει σήμερα ο νομός να παρουσιάσει αρχαιολογικούς χώρους και να διαθέτει εφορεία αρχαιοτήτων, να μην έχει γίνει αποδέκτης μιας στοιχειώδους τιμής, ως ελάχιστη αναγνώριση του έργου του όσο ήταν εν ζωή, αυτό είναι… «μια άλλη ιστορία» ή, αλλιώς,… «από άλλο ανέκδοτο»).

Η δράση του αείμνηστο καθηγητή δεν περιορίσθηκε στα προαναφερθέντα. Με όλες τις ιδιότητές του είχε ενεργό ανάμιξη στα πολιτιστικά κοινά του Κιλκίς, ανήκοντας στις γενιές και «φουρνιές» πολιτών τούτου του τόπου, που «συνέθεσαν» το μεταβατικό διάστημα μεταξύ της πολιτιστικής απολύτως «νεκρής» μετά την φοβερή δεκαετία του ΄40 εποχής και της αντίστοιχης της απαρχής πραγματικής πολιτιστικής ανάπτυξης, δηλαδή από την δεκαετία του ΄80 και ύστερα.

Σ΄αυτό ακριβώς το μεταβατικό διάστημα άφησε ανεξίτηλη την «σφραγίδα» του ο Παναγιώτης Μάνος ως κατ΄επανάληψινη πρόεδρος του Πνευματικού Ομίλου Κιλκίς, του πρώτου φορέως που προσπάθησε να επιχειρήσει «ανοίγματα» προς κάθε κατεύθυνση πολιτιστικών ενδιαφερόντων.

Τον Παναγιώτη Μάνο θα θυμούνται για πάντα και παλαιότερες γενιές Κιλκισιωτών, που με οποιονδήποτε τρόπο σχετίζονταν με τα αθλητικά τεκταινόμενα του Κιλκίς την εποχή της δεκαετίας του ΄60 με αρχές του ΄70.

Διότι, σε αντίθεση με τότε κρατούσε αντιλήψεις, ο Παναγιώτης Μάνος όχι μόνο δεν απέτρεπε αλλά και ενεθάρρυνε την ενασχόληση της μαθητιώσας νεολαίας με τον αθλητισμό, στηρίζοντας όσους ξεχώριζαν και διακρίνονταν. Επί πλέον, με «όπλο» πάντα την ευφράδεια λόγου και ομιλίας, είχε ενεργό συμβολή στην διοργάνωη σχολικών και στρατιωτικών αγώνων κλασικού αθλητισμού και αθλοπαιδιών ως εξαίρετος παρουσιαστής.

Όπως αναφέρεται και στην αρχή, τούτο τον τόπο ο Παναγιώτης Μάνος κυριολεκτικώς τον λάτρεψε.

Λάτρεψε την ιστορία του από αρχαιοτάτων χρόνων έως την σύγχρονη εποχή, συλλέγοντας πολύτιμα στοιχεία, τα οποία τον κατέστησαν μια από τις πλέον έγκυρες και αξιόπιστες «πηγές» πληροφόρησης για πλείστα όσα θέματά του.

Λάτρεψε τους ανθρώπους του, και ιδίως την νεολαία του, έχοντας σφυρηλατήσει με όλες τις «φουρνιές» μαθητών του σχέσεις αγάπης, φιλίας και σεβασμού. Και είναι, πράγματι, εκπληκτικό όσο και σπάνιο, όταν ενενηκοντούτης καθηγητής συναντάται στον δρόμο με μαθητές του είτε κοντινής με αυτόν ηλικίας είτε ακόμη και κατά πολύ νεωτέρους, όχι απλώς να ανταλλάσσει θερμό χαιρετισμό με αυτούς αλλά και να… θυμίζει ο ίδιος σκηνές στο σχολείο με τον καθένα χωριστά!

Λάτρεψε τέλος τον τόπο κατοικίας του, στους πρόποδες ακριβώς του λόφου Αγίου Γεωργίου, μια μονοκατοικία-αρχιτεκτονικό «κομψοτέχνημα», την οποία διατηρούσε… σαν καινούργια, έχοντας μετατρέψει τον περίγυρό της σε ένα… «περιβόλι του Παραδείσου» ελκυστικό όλες τις εποχές του έτους με πανέμορφα λουλούδια, φυτά και δένδρα.

Είναι η μονοκατοικία του αειμνήστου διευθυντή της Ηλεκτρικής Εταιρίας Κιλκίς και μετέπειτα υψηλοβάθμου στελέχους της ΔΕΗ Δημητρίου Κουρτέση, την θυγατέρα του οποίου Ευαγγελία νυμφεύθηκε το 1960, αποκτώντας μαζί της δύο γιούς τον Δημήτρη, ιπτάμενο αξιωματικό της Πολεμικής Αεροπορίας, και τον Ελισσαίο, διακεκριμένο δικηγόρο, άξια τέκνα άξιων γονέων, μέλη μιας οικογένειας με αρχές, αξίες και ιδανικά που συνθέτουν την επιτυχία του Παναγιώτη Μάνου και σ΄αυτόν τον τομέα.

Το «ευτύχημα» γι΄αυτόν τον άνθρωπο είναι, ότι «έφυγε όρθιος», και μάλιστα ζώντας χωρίς κανένα περιορισμό όσον αφορά στα ενδιαφέροντά του. Και οποία συγκυρία: Αυτός ο κατ΄εξοχήν πνευματικός άνθρωπος «έφυγε» ανήμερα της εορτής των Τριών Ιεραρχών, της ημέρας του Πνεύματος και των Γραμμάτων.

Άραγε, πόσο ακόμη έπρεπε να ζήσει, για να δεήσουν κάποιοι τοπικοί παράγοντες σε επίπεδο πολιτείας και τοπικής διοίκησης να του αποδώσουν την ελάχιστη οφειλόμενη τιμή; (Αντιθέτως, κάποιοι της δεύτερης «φρόντισαν» να «διατρανώσουν» την προσήλωσή τους στις… «αγκυλώσεις» της γραφειοκρατίας, καθυστερώντας κατά είκοσι ολόκληρα λεπτά την εξόδιο ακολουθία!)

Δυστυχώς, και σ΄αυτήν την περίπτωση, όπως και σε τόσες άλλες, την «έκαναν πέρα» αυτήν την ευκαιρία-υποχρέωση.

Τουλάχιστον, ας το πράξουν έστω και στο πλαίσιο του «κάλλιο αργά παρά ποτέ», δίνοντας σε κάποιο δρόμο ή σχολείο το όνομά του, «παρακινώντας» και την αρχαιολογική υπηρεσία για την απόδοση ανάλογης τιμής.

Είναι η ελάχιστη ηθική οφειλή σε έναν άνθρωπο με μεγάλη και πολύπλευρη προσφορά στον τόπο, και όχι απλώς θέμα διατήρησης μνήμης.

Άλλωστε, δεν χρειάζεται «έξωθεν συνδρομή», για να μείνει η μνήμη του Παναγιώτη Μάνου αιωνία.
Γι΄αυτό έχουν ήδη «φροντίσει» οι δεκάδες «φουρνιές» μαθητών του και ο «πυρήνας» της κοινωνίας του Κιλκίς.

Καλό Παράδεισο και καλή Ανάσταση αξιομακάριστε Παναγιώτη Μάνο.

Και από εκεί, όπου βρίσκεσαι τώρα, θα συνεχίσεις να μας δείχνεις τον δρόμο της Αρετής εις τον αιώνα τον άπαντα.