Σκέψεις περί της Ελευθερίας

222 χρόνια από το μαρτυρικό θάνατο του Ρήγα Βελεστινλή (24 Ιουνίου 1798)

«Καλύτερα μιάς ώρας ελεύθερη ζωή,
παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή»
(Ρήγας Φερραίος)

Του Ανδρέα Αγτζίδη εκπαιδευτικού
(1926-2018)

Η ελευθερία είναι ένα από τα μεγαλύτερη ιδεώδη και το προσφιλέστερο αγαθό του πολιτισμένου ανθρώπου. Σύμφωνα με τα άρθρα 4 και 5 της περίφημης «Διακήρυξης των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη» η ελευθερία η πολιτική έγκειται στο να μπορεί κανείς να πράττει καθετί, αρκεί να μην βλάπτει τον άλλον, τον πλησίον, την κοινωνία μέσα στην οποία ζη. Η ελευθερία ανά τους αιώνες θεωρήθηκε ως αναφαίρετο δικαίωμα του ανθρώπου, γιατί αποτελεί το βαθύτερο και ουσιαστικότερο γνώρισμα της υπόστασής του.

Υπάρχουν στην οργανωμένη κοινωνία καθορισμένα όρια εντός των οποίων κινείται, δρα κάθε άτομο, χωρίς να θίγει ή να προσβάλλει άλλον. Τα όρια αυτά σε κάθε ευνομούμενη Πολιτεία καθορίζονται με νόμους, τους οποίους ουδείς δύναται να υπερβεί, όσο ψηλά και να ίσταται. Ο νόμος έχει το δικαίωμα να απαγορεύει μόνο τις επιβλαβείς για την κοινωνία πράξεις και να στηρίζει τα δικαιώματα του πολίτη.

Από τα αρχαία χρόνια οι άνθρωποι αγωνίζονται για την ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ. Η επανάσταση των δούλων με επικεφαλής τον Θρακιώτη Σπάρτακο, κατά τη Ρωμαϊκή εποχή έγινε για την ελευθερία. Μήπως ο Ιησούς Χριστός, κατά την διδασκαλία του δεν εκήρυξε την ελευθερία των λαων; Το πρώτο σύνθημα από τα τρία της μεγάλης Γαλλικής Επανάστασης ήταν η ελευθερία: Liberte (ελευθερία), Egalite (ισότητα), Fraternite (αδελφοσύνη). Η ιστορία είναι γεμάτη από αγώνες ή για την απόκτηση της ελευθερίας ή για την διαφύλαξή της.

Οι αγώνες των προγόνων
Οι αγώνες των προγόνων μας κατά των Περσών δεν ήταν αγώνες για τη διαφύλαξη της ελευθερίας; Το «μολών λαβέ» δεν ήταν η απάντηση στην επιθετικότητα του εχθρού και στην υπεράσπιση της ελευθερίας; Η ηρωική επανάσταση των Ελλήνων στα 1821 εναντίον της κραταιάς Οθωμανικής αυτοκρατορίας δεν ήταν αγώνας για την πολυπόθητη ελευθερία; Οι απελευθερωτικοί αγώνες του 1912-13 δεν έγιναν για την ελευθερία, για την απόκτησή της;

Τότε δεν ελευθερώθηκαν η Μακεδονία, η Ήπειρος, η Θράκη; Μήπως το ηρωϊκό ΟΧΙ, το 1940, που βροντοφώναξε ο ελληνικός λαός, δια του Πρωθυπουργού του, Ιωάννη Μεταξά, στην φασιστική Ιταλία, δεν το είπε για την υπεράσπιση και διαφύλαξη της ελευθερίας; Αλλά και οι ηρωικοί αγώνες του ελληνικού λαού, με την εθνική του αντίσταση κατά των στρατευμάτων Κατοχής Γερμανών, Ιταλών, Βουλγάρων, την περίοδο 1941-1944 δεν έγιναν για την ελευθερία της Πατρίδας; (Οι δωσίλογοι ας ντρέπονται αν έχουν ίχνος τσίπας).

Για την ελευθερία ποταμοί αίματος χύθηκαν γι αυτό έχουμε οι πάντες ιερή υποχρέωση να την περιφρουρήσουμε, να την υποστηρίζουμε, να την υπερασπιστούμε και με την ίδια μας ακόμη τη ζωή.…

Ο Βολταίρος έλεγε: «Μπορεί να μην συμφωνώ με όσα υποστηρίζεις, μα θα υπερασπιστώ μέχρι θανάτου το δικαίωμά σου να διατυπώνεις ελεύθερα τις απόψεις σου». Ο μεγάλος μας εθνικός ποιητής ο Διονύσιος Σολωμός άρχισε να γράφει τον «Ύμνο εις την Ελευθερία» το 1823, όταν η επανάσταση του 1821 βρισκόταν σε εξέλιξη και οι βροντές των κανονιών κατά την πολιορκία του Μεσολογγίου έφταναν ως την Ζάκυνθο.

Τότε το έθνος μας σύσσωμο που αγωνιζόταν, όπως τονίσαμε και αλλού, ν’ αποτινάξει τον βαρύ ζυγό, τετρακοσίων χρόνων της οθωμανικής κυριαρχίας, για την ανεξαρτησία και ελευθερία της Ελλάδας, ο Διονύσιος Σολωμός, καταγράφει με ζωντανές και παραστατικές εικόνες το ματωμένο αγώνα του 1821. Μέσα στις 158 στροφές του Ύμνου εις την Ελευθερίαν του Διονυσίου Σολωμού περιλαμβάνονται συμπυκνωμένα τα πιο υψηλά νοήματα της αιματοβαμμένης διαδρομής του επαναστατικού αγώνα για την ελευθερία.

Δικαιολογημένα ο άλλος μεγάλος μας ποιητής, ο Κωστής Παλαμάς, έλεγε: «Ο Σολωμός αν δεν κράτησε όπλο, με τη λύρα του πλήρωσε τον μεγάλο φόρο της στην Πατρίδα….». Ο Σολωμός από τον πρώτο ακόμη στίχο του «Ύμνου στην Ελευθερία» βλέπουμε ότι προσωποποιεί την θεά ελευθερία, την εμψυχώνει και της δίνει σάρκα και οστά και είναι έτοιμη σαν χείμαρρος να ξεχυθεί, πάνοπλη και δυναμική για να διαλύσει τα σκοτάδια της μακραίωνης σκλαβιάς, υψώνοντας ψηλά το κοφτερό σπαθί της για να κόψει τις βαριές αλυσίδες της μακραίωνης δουλείας. Η ελευθερία είναι βγαλμένη μέσα από τα ιερά κόκκαλα των προγόνων μας, από τους τάφους των Μαραθωνομάχων, των Σαλαμινομάχων, των Παλαιολόγων, των ηρώων του 1821, των μαχητών του 1940, των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης.

Κάθε στροφή του «Ύμνου εις την Ελευθερίαν» είναι ένα κομμάτι από την μακραίωνη ιστορία του ελληνικού γένους, είναι και μια σκηνή από τα βάσανα και τους αγώνες του Έθνους. Η ελευθερία, που ξεπετιέται μέσα από τους τάφους των ηρώων αντικρύζει την άγρια συμπεριφορά του εχθρού: «Τότε εσήκωνες το βλέμμα μες στα κλάματα θολό, και εις τα ρούχα σου έσταζ’αίμα, πλήθος αίμα ελληνικό».

Αίματα, δάκρυα, βία, πόνο είναι η ζωή σκλάβου που τώρα αγωνίζεται, παλεύει να σπάσει τα δεσμά και να χαρίσει στο αθάνατο Γένος των Ελλήνων την δόξα και την ελευθερία. «Ναί, αλλά τώρα αντιπαλεύει κάθε τέκνο με ορμή, που ακατάπαυστα γυρεύει ή τη νίκη ή τη θανή». Ναι, πάλεψε το γένος μας για την ελευθερία, γιατί γνώρισε πικρά στο πετσί του, τί θα πει σκλαβιά. Όταν ο μεγάλος οραματιστής και τραγουδιστής της ελευθερίας Ρήγας Φερραίος έλεγε: «Καλύτερα μια ώρα ελεύθερη ζωή, παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή» είχε απόλυτο δίκαιο.

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Ημερησία»